Пишува: Александра Стојановска/saska@panacea.mk
“За жал се сменија желбите и стимулациите за школување во оваа професија. На времето да бидете во оваа професија, значи беше доблесно. Едноставно кога поседувате хумани карактеристики, некој ќе ве препознаеше. Потоа дојде време кога како престижно училиште се сметаше медицинското, бидејќи беше навистина привилегија да се носи униформата. А, сега дојде време кога луѓето професијата, покрај сите доблести кои ги споменав ја доживуваат како егзистенционална насока и заради тоа ни се појавија овие промени на профили и на кадри, и за вонредно дошколување каде што недостигот и дефицитот на медицинските сестри во здравствените институции ги иницира луѓето, за да ја остварат егзистенцијата, сакале или не, можеле или не, принудени се да наоѓаат начини да се дошколуваат, да менуваат професии….“, вели м-р. мед. тех. Гордана Бешлиовска, претседател на Здружението на медицински сестри, техничари и акушери и координатор на Унијата на здруженијата.
Во последно време, како претседател на Здружението на медицински сестри, техничари и акушерки често сте присутна во јавноста, како глас кој зборува во името на сите професионалци од оваа област, но и кој отворено кажува што ви недостасува и кои се вашите проблеми. Но, која е сестра Гордана лично?
М-р. мед. тех. Бешлиовска: Во сега веќе Градската општа болница 8-ми септември имам 26 години работно искуство. На почетокот како виша медицинска сестра, кога осум години работев на одделението за интензивна нега и лекување. Во меѓувреме, кога се трансформираше вишата медицинска школа, во висока, јас ги завршив студиите за медицинска сестра и потоа еден период бев главна сестра во тогашната Воена болница на одделот за дигестивна хирургија. Таму бев 13 години. Беа тоа едукативни, плодни, хумани години во мојата стручна професија, бидејќи за тој период едуцирав безброј сестри – бевме расадник за едукација на сестри на одделот. Можностите и патологијата, како и организираноста пред се на тој оддел ни даваше можност за една прекрасна едукација на многу колешки. По трансформацијата на Воената, во Градска општа болница 8-септември, бев главна сестра на цела институција околу 8,5 години. За тоа време дојде време на акредитација и стандардизација на болниците како законско задолжување од Министерството за здравство и тоа беше убава можност да се проширам во сопствените стручни работи. И во тој дел, создадов тим кој цели шест години работеше на процедурите, регистрацијата и заверката по основ на општи, специјални процедури за подигање на стандардите на болницата, се со цел да ја донесеме болницата до акредитација што е многу важен момент и кој што е усогласен со европските курикулуми. За потребите на болницата, во таа насока се доедуцирав и магистрирав на здравствениот менаџмент, на систем за управување на квалитет на болници и акредитации. Но, и покрај сите овие мои лични достигнувања, јас сепак се чувствувам како сестра и секогаш сум медицинска сестра без разлика на вокацијата на магистраскиот труд. Сето она што имав можност годините наназад да го работам како дел од менаџерскиот тим на болницата ми овозможи да ги осознаам сите оние права и можности, на нас како на медицински сестри кај што ние се остваруваме преку колективните договори, преку систематизациите на самите работни места, каде законот не задолжува со сите обврски со кои треба ние да настапиме.
Да се носи сестринската униформа е големо достоинство и таа треба да ја оправдате, оти оправдувањето значи доверба од страна на пациентите. Сметам дека успешност на една медицинска сестра во работата е кога ќе постигне огромна доверба кај пациентите. Довербата е многу важна и тогаш сето она што го работите во делот на поставена индикација од лекарите како терапија или лекарства, можеби не го прави цело, доколку го нема делот каде што вие се надополнувате морално, човечки, хумано, достоинствено и ја градите довербата кај пациентите кои очекуваат со секоја една ваша манипулација ќе заврши се со болеста и дека ќе оздрават. И тоа се тие племенети придобивки од нашата професија во која нема ништо поубаво од тоа кога ќе почувствувате како кај пациентите носите ведирина, доверба и самодоверба во нивното оздравување додека се лекуваат во болница.
Како дојде до здружување на сестрите во ова Здружение, односно до формирање на Унијата?
М-р. мед. тех. Бешлиовска: По таа моја можност, преку искуството и поставеноста да навлезам и да ги осознаам правата, должностите, задолжувањата на медицинсите сестри, долго време ги гледав моите колешки ширум цела Македонија, на сите нивоа во здравствениот систем и дојдов до сознанија дека сестрите страдаат од една страшна неинформираност за сопствените права кои треба да ги имаат на работните места, имаат неинформираност по однос на дефиницијата на колективен договор, на систематизација, на начинот на остварување.
Дојде време во кое сестрите масовно се школуваат, а нема начин да се препознаат во здравствените институции.
Време во кое што колективниот договор не ги предвидува по профили како што се застапени во здравствените институции. Сето тоа е резултат на една целокупна неорганизираност со годините наназад и постоење на само едно ниво на здружување – едукативно на медицинските сестри. Така сфатив дека на нас ни е потребно ние да се оствариме како сите сестри во регионот, преку правен субјект Комора кој што ќе ги брани и задава нашите задачи и обврски, и нормално ќе ги брани нашите права. Со јавни овластвувања во кои спаѓа и пребројувањето на сестрите, од каде почнува моментот на разрешување на сите наши проблеми со оглед тоа дека ние никогаш во ниеден случај, ниту сме биле преброени, ниту предвидени колку сме биле потребни. Масовно во образованиот процес доаѓаме до нови нивоа на дошколување на сестрите, специјалистички студии, магистерски студии и сега со намера на трет циклус на студии. Но, за жал во колективните договори и во здравствените институции нема начин истите да бидат препознаени. Сестрите масовно се школуваат, а никој не обрнува внимание на завршувањето. Значи нема една компатибилност помеѓу институциите и образовниот процес за тоа дали они се потребни, дали не се. Но, нашите сознанија се дека кога ќе дојдеме до моментот на здравстевниот дел во европските курикулуми, значи нашите здравствени институции мора да имаат одреден процент на сестри со високи стручни образованија и тоа ќе биде еден од условите кои што ќе ги донесе европските нивоа и ќе ги оправда европските курикулуми во здравствените институции. Но, гледајќи ги искуствата на нашите колешки во регионот, тие со години наназад се обединети во правни субјекти и ги имаат добиено сопствените права.
Ние во моментов немаме закон за нашата професија. Сите овие недостатоци на нашата досегашна неединственост и нездружување не иницираа, заедно со сестрите од оваа болница, во мај 2017 година да се обединиме во Здружение на медицински сестри и акушерки и стоматолошки сестри за нас. 320 беше основната бројка на членство во Здружението. Тоа беше надеж и стимул на медицинските кадри и тоа многу брзо се рашири меѓу сестринската фела во целата земја. Преку директен контакт со колегите од другите градови, бројката на членството почна да расте и за нецела година станавме 2.000 медицински сестри. Увидот на терен покажа дека сестрите во Македонија се здружувале по разни основи, па во јуни 2017 потпишавме Меморандум со претседателите на сите тие здруженија, каде договорно настапивме со еден термин Унија, кој е заеднички сорджател на нашите стратегии и цели. Сплотувајќи се, сега нашата бројка е над 5.000 членови.
Што значи повикот на медицинската сестра во еден здравствен систем, особено овде кај нас во Македонија, каде акцентот е во 90% од времето ставен само на лекарите? Која е улогата на сестрата во лекувањето и згрижувањето на пациентите?
М-р. мед. тех. Бешлиовска: За жал се сменија желбите и стимулациите за школување во оваа професија. На времето да бидете во оваа професија, значи беше доблесно. Едноставно кога поседувате хумани карактеристики, некој ќе ве препознаеше. Потоа дојде време кога како престижно училиште се сметаше медицинското, бидејќи беше навистина привилегија да се носи униформата. А, сега дојде време кога луѓето професијата, покрај сите доблести кои ги споменав ја доживуваат како егзистенционална насока и заради тоа ни се појавија овие промени на профили и на кадри, и за вонредно дошколување каде што недостигот и дефицитот на медицинските сестри во здравствените институции ги иницира луѓето, за да ја остварат егзистенцијата, сакале или не, можеле или не, принудени се да наоѓаат начини да се дошколуваат, да менуваат професии…. Да се едуцираат и да стануваат медициснки сестри и покрај тоа што можеби во животот никогаш ниту сакале, ниту помислиле да бидат тоа што се сега. Знаете, сме имале ситуации кога таквите лица ќе дојдат да работат, на почетокот не можат да се носат ниту со болничките услови, ниту со случувањата кај пациентите и имаме колапсни ситуации.
Емпатичноста е нешто со кое што треба да умеете да се справувате во животот. Сепак, сите ние сме семејни луѓе и како што треба да ги оставиме проблемите од дома на вратата од болницата кога ќе дојдеме, така треба и се од болницата да оставиме пред вратата кога ќе си одиме дома. Тоа е голема умешност која не се учи ниту од книги, ниту на факултет, тоа се учи од искусните и повозрасните кадри.
Низ вашето долгогодишно искуство, сигурно имате многу случаи кои ви поминале низ рацете. Но, дали има некој пациент, настан, случување кој ви оставил најголем впечаток?
М-р. мед. тех. Бешлиовска: Имало многу ситуации за овие 26 години работно искуство. Особено кога работите на интензивниот оддел, на хирургијата каде што доаѓаат пациенти со голем број на коморбидитети, имало многу стресни ситуации, имало многу среќни ситуации… Имало моменти и на радости, но и на тага… Би ми било навстина многу тешко кога би требала да се сетам само на еден случај. Не сакам во таа насока, да ги споменам немирите кои ни се случија со години наназад, каде што како дежурна сестра на болницата и главна сестра на хируршките одделенија морав да се соочам со страшни трагедии, на губиток на млади животи, да не речам на принудени начини каде што моравме да гледаме грозни слики пред себе. Тоа беа смени во кои работевме крајно професионално, исцрпувачки, не гледајќи ни до кога ни е работното време, и каде моравме надчовечки да се надминуваме за да можеме сето тоа да го сработиме. Тоа се работи кои никогаш не можете да ги избришете и да се исклучите. Имало и многу ситуации во кои што со нашите интервенции сме дале или вратиле живот назад. Јас имам многу такви лични ситуации, каде присебноста и професионалноста спасиле многу пациенти. И тоа ме прави и среќна и задоволна. Ние во нашата професија ништо не правиме за да го кажеме, но многу е убаво кога ќе добиете прилика да го кажете. Многу пати сме спасиле дечиња од реинтервенции, заради погрешниот начин на исхрана после операции. Имало можеби и ситуации во кои пациентите на почетокот ни забележувале и замерувале, но со текот на времето кога ќе виделе дека тоа било за нивно добро биле многу благодарни и тоа се многу интересни моменти.
