Пишува Сања Наумовска/sanja@panacea.mk
Вградувањето механичко срце е тренд во светската кардиохирургија, со оглед на фактот што сè потешко се доаѓа до срце од донор за трансплантација. Се работи за исклучително сложен оперативен зафат во кој нема простор за ниту една грешка. Вештачкото срце е со иста големина како и природното. Се напојува со батерија, која по излегувањето од болницата, пациентот ќе ја носи во специјален ранец. Револуционерната метода на болните со исклучителна срцева слабост им нуди можност трансплантацијата да ја чекаат и по повеќе од десетина години.
Македонија е дел од дваесетината земји во светот каде што се изведува процедурата на вградување вештачко срце, откако минатата година беше направена првата ваква операција под водство на проф. д-р Александар Николиќ, специјалист по кардиохирургија.
Проф. Николиќ објаснете ни во кои случаи се изведува процедурата за вградување вештачко срце?
Проф. д-р Николиќ: Вградувањето на вештачко срце се изведува кај пациенти кои се во терминална фаза на срцева инсуфициенција. Тоа се најтешките пациенти, бидејќи заради состојбата на срцето, доаѓа до пропаѓање и на другите органи во телото, првенствено на највиталните органи како црниот дроб, бубрезите или белите дробови. Овие пациенти покрај кардиоваскуларните симптоми имаат и други симптоми врзани со болестите на овие органи. Во денешно време се смета дека четири до пет отсто на популација има малигна срцева инсуфициенција. Намерно велам малигна, бидејќи оваа болест ги надминува и малигните заболувања.
Кои се предностите и недостатоците на вештачкото срце, во однос на класичното пресадување на срце од донор?
Проф. д-р Николиќ: Еден од недостатоците на вештачкото срце е фактот дека пациентот е врзан за системот на негово напојување, кое е надворешен и мора да го носи во ранец или во торбица. Во него се наоѓаат батериите за напојување на вештачкото срце и системот за внесување на компримиран воздух и вакуум, за срцето да може да функционира. Од друга страна, пак, пронаоѓањето на вештачкото срце и останатите алатки внесе револуција во кардиоваскуларната медицина заради тоа што, за жал, никогаш немало доволен број на трансплантации на срце во светот, колку што има реална потреба.
Во последно време бројот на трансплантации сѐ повеќе опаѓа во сите земји, бидејќи има сѐ помалку донори. Причини за тоа се зголемената безбедност во сообраќајот, намалување на бројот на мозочни удари и намалување на смртноста генерално, па се соочуваме со помал број на луѓе кои ненадејно умираат или доживуваат мозочна смрт. Тоа е добро од една страна, па оваа метода заради тоа е револуционерна, бидејќи им дава можност и на пациентите со вакви срцеви болести да си го продолжат животот. Со вештачкото срце тие трансплантација и донор можат да чекаат и по 10 или 15 години, а вообичаено за нив би се одбројувале денови.
Колку долго може пациентот да го носи вештачкото срце, има ли рок на траење?
Проф. д-р Николиќ: Компанијата производител дава гаранција од шест години, но тоа може да работи многу повеќе. Тоа ќе треба да го согледаме во перспектива, бидејќи очекуваме нашите пациенти да живеат во следните 10-15 години. Процедурата на вградување вештачко срце се спроведува изминативе пет години во светски рамки, а јас сум направил четири, од кои една во Србија и три во Македонија.
Вештачкото срце може и повторно да се вгради кај ист пациент, истото важи и за пумпите кои се вградуваат во случаите на откажување само на едната страна на срцето. Не постои можност за отфрлање на вештачкото срце, како што постои кај трансплантацијата на срце од донор. Тоа е една од причините што некои од пациентите кои веќе имаат пумпа или вештачко срце се многу исплашени од трансплантацијата која ги очекува. Со пумпата или со вештачкото срце веќе живеат релативно квалитетен живот, а во другиот случај е прашање дали трансплантацијата воопшто ќе успее, па и дали срцето ќе биде прифатено од организмот.
Каков е квалитетот на живот на пациентот по вградувањето на вештачкото срце?
Проф. д-р Николиќ: Ограничувањата се најчесто заради врзаноста на пациентот со надворешниот систем за напојување кој мора да го носи со себе, па и не може да се занимава со некоја компликувана физичка активност. Доколку работи некоја статична или канцелариска работа може слободно да се врати на работа и секако, треба да се движи во урбани средини, поточно секаде каде може да обезбеди полнење на батериите кога ќе му треба.
Колку време трае периодот на опоравување додека пациентот се врати на секојдневните навики?
Проф. д-р Николиќ: Периодот на опоравување по вградувањето на вештачкото срце трае најмалку два до три месеци, а според протоколот во првиот месец мора да се престојува во болница. Во овој правец постои идеја да се произведе безжично напојување на вештачкото срце, со што многу повеќе би се олеснил животот на пациентите, кои не би морале физички да бидат врзани за батеријата, а уште една новина е што апаратите би биле целосно бесшумни.
