Пишува: Александра Стојановска
saska@panacea.mk
Додека целиот свет се бори против болеста КОВИД-19, станавме посвесни за важноста на сопственото здравје и здравјето на нашите најблиски. Кардиоваскуларните болести се уште се водечки јавноздравствен проблем и во светот и во Македонија. Земаат најмногу живото – дури 18,6 милиони годишно!
ЗОШТО “ ПОВРЗИ СЕ СО СРЦЕТО“?
За лицата заболени од кардиоваскуларни болести, а во светот се околу 520 милиони, КОВИД-19 претставува дополнителна закана – тие имаат зголемен ризик од развој на тешка форма на болеста, а многумина од нив се плашат да отидат на редовни и итни прегледи поради стравот од инфекција. Исто така, дел од нив се изолирани од семејствата и пријателите што претставува дополнителен товар за нивното телесно и ментално здравје.
Токму затоа, овогодинешната кампања по повод Светскиот ден на срцето не повикува сите нас да се ПОВРЗЕМЕ со срцата. Иако сме изолирани како никогаш досега, можеме да се поврземе со сопственото срце и со срцата на нашите најблиски. Да се поврзеш значи да водиш грижа за здравјето на срцето, да избереш здрави животни навики – да престанеш со пушење, да вежбаш, здраво да се храниш, да го контролираш крвниот притисок, да одиш на редовни прегледи, но и да се грижиш за здравјето на своите најблиски, како и за лицата со зголемен ризик.
За таа цел, разговараме со проф. д-р Елизабета Србиновска Костовска, раководител на одделението за срцеви мани и воспалителни болести на срцето, долгогодишен раководител на дијагностички центар и одговорна за ехокардиографската лабораторија при Универзитетска Клиника за кардиологија, која е и претседател на Македонското здружение по кардиологија.
ПАНАЦЕА: Кои се различните типови на крадиоваскуларни заболувања?
Проф. д-р Србиновска Костовска: Под името кардиоваскуларни заболувања спаѓаат многу различни состојби кои имаат различни ризици и предиспонирачки фактори за кардиоваскуларна болест, своја посебна природна историја на развој на болеста, манифестација, дијагностика, третман и прогноза на болеста.
Од кардиоваскуларните заболувања (КВЗ) најчесто застапени се коронарните заболувања како ангина пекторис и инфаркт, што преставуваат болести на крвните садови кои го хранат срцето и најпозната патологија во јавноста. Имаме заболувања на срцевиот мускул (кардиомиопатиите), болестите на залистоците на срцето, болестите на аортата, на периферните крвни садови , вродените срцеви мани, срцева слабост, воспалителни болести на срцето. Во сите овие групи има многу поделби и специфики на секоја болест пооделно.
ПАНАЦЕА: Кои се симптомите на кардиоваскуларните болести?
Проф. д-р Србиновска Костовска: Најчести симптоми на кардиоваскуларните заболувања се болка во градите, различните степени на недостиг на воздух од појава на симптомот при потешка физичка активност до појава при вообичаени секојдневни активности и лежење, срцебиење, замор, отоци на екстремитетите. Сите овие симптоми имаат различни градации кои се поврзани со тежината на болеста. Секако дека кај одредени срцеви заболувања има и спецфични симптоми кои ние, докторите треба да ги препознаеме, како на пример болка во стомакот која понекогаш може да е поврзана со коронарна болест.
ПАНАЦЕА: Често, не постојат основни симптоми на кардиоваскуларни заболувања, а првиот знак може да биде срцев удар или мозочен удар. Со оглед дека симптомите на кардиоваскуларните болести варираат во зависност од тоа каква состојба имате, што тие може да вклучуваат?
Проф. д-р Србиновска Костовска: Подигањето на свесноста за кардиоваскуларните заболувања е многу важен сегмент во нашето живеење. Голем број од срцевите заболувања имааат спора еволуција на болеста и се предвидливи, но коронарната артериска болест, знае некогаш да изненади, како што велите првиот знак да биде акутен инфаркт. Но наше е да бидеме информирани за модифицирачките ризик фактори, оние на кои можеме да влијаеме како пушење, зголемен холестерол, зголемен крвен притисок, гојазност, дијабетес, намалена физичка активност, седентарен начин на живот, начин на исхрана. Да ги осознаеме присутните ризик фактори кај секој поединец и да работиме на исклучување или намалување на изразеноста на истите. Секако дека на докторот е да направи проценка на секој поединец и ако личноста е во висок ризик за кардиоваскуларен настан, миокарден инфаркт или мозочен удар, да спроведе превентивна терапија.
На денот на срцето 29-ти септември секогаш Светската здравствена федерација, потпомогната од стручните здруженија и медицинската фела, промовира мото со која ја зголемува свесноста за кардиоваскуларните заболувања. Овогодишното мото е ПОВРЗИ СЕ, поврзи се со своето срце, со срцата на сите.
Оваа година пораката е и до докторите да се поврземе виртуелно со нашите пациенти за да ги превенираме кардиоваскуларните заболувања. Превенцијата може да намали 80% од кардиоваскуларните болести, што би значело промени на животниот стил, прекин на пушење, избор на здрава исхрана, редовна физичка активност, контрола на дислипидемијата, дијабетесот и хипертензијата.
Во изминатиот период со КОВИД-19 пандемија бевме изолирани, достапноста кон редовните медицинските услуги беше отежната, бевме психолошки пооптоварени заради присуството на тешка болест секаде околу нас, изолираноста. Затоа и овогодинешната кампања е сите да се поврземе со своите срца, со срцата насекаде околу нас, да поттикнеме зголемена информираности и намалена изолираност на пациентите во тек на оваа пандемија. Кардиоваскуларните заболувања и овие ризик фактори ја зголемуваат смртноста од COVID-19.
ПАНАЦЕА: Како се дијагностицира кардиоваскуларно заболување? Кардиоваскуларните заболувања се дијагностицираат со помош на низа лабораториски тестови и начини на снимање. Кои и што вклучуваат вообичаените тестови што се користат за дијагностицирање на кардиоваскуларни заболувања?
Проф. д-р Србиновска Костовска: Постојат повеќе неинвазивни методи како електрокардиограм, ехокардиографија со сите нејзини модалитети, 24 часовно мониторирање на Холтер за крвен притисок и ритам,тест на оптоварување, нуклеарни методи на испитување, напредни техники на визуелизација како компјутеризирана томографија и магнет на срце. Секоја од нив има различен допринос во откривањето и проценката на изразеноста на кардиоваскуларната болест. Постојат и инвазивни дијагностички методи како ангиографија, електрофизиологија, кои во одредени состојби на дијагностицирање на спесифично срцевио заболување можат да бидат и тераписки.
