Пишува: Александра Стојановска
saska@panacea.mk
Ехокардиографијата денес, со сите нејзини модалитети, дава можност за откривање на различни срцеви заболувања, проценка на нивната изразеност, следење до поставување на индикација за некоја интервенција, вклучувајќи и поставување на индикација за оперативно лекување, прогноза. За сите прашања поврзани за ехокардиографскиот преглед, од тоа кога се прави, кој се треба да го прави, какви подготовки треба да направи пациентот и што се може да се открие со оваа метода, разговаравме со проф. д-р Елизабета Србиновска Костовска, раководител на одделението за срцеви мани и воспалителни болести на срцето, долгогодишен раководител на дијагностички центар и одговорна за ехокардиографската лабораторија при Универзитетска Клиника за кардиологија. Таа истовремено е и претседател на Македонското здружение по кардиологија и одговорна за работната група за ехокардиографија на Европското здружение за кардиоваскуларен имиџинг.
Какво испитување е ултразвукот на срце или ехокардиографијата?
Проф. д-р Србиновска Костовска: Ехокардиографијата е неинвазивна (безболна) метода, која е брза, повторлива и релативно евтина во однос на другите сликовни техники како што се компјутеризираната томографија на срце и магнетот на срце. Сите овие сликовни техники не се компетитивни меѓу себа, туку се комплементарни и се надополнуваат, се со цел добивање на информации за кардиоваскуларното заболување кое го иследуваме. Тоа би значело, доколку со ехокардиографијата не можеме со сигурност да потврдиме или исклучиме некоја срцева состојба, тогаш индицираме компјутер или магнет на срце, во зависност од тоа која техника би дала посоодветни податоци.
Во што дава увид овој тип на контрола на срцето?
Проф. д-р Србиновска Костовска: Постојат повеќе ехокардиографски модалитети: еднодимензионална ехокардиографија, дводимензионална ехокардиографија, Пулсна Доплер ехокардиографија, Континуирана Доплер ехокардиографија, Колор Доплер, Ткивна Доплер ехокардиографија, понапредни методи за проценка на срцевата механика – тродимензионална ехокардиографија, таканаречена четиридимензионална ехокардиографија (тродимензионална ехокардиографија во реално време). При тоа сите овие техники можат да се направат трансторакално од различни пристапи, или трансезофагеално. Постои и таканаречена стрес ехокардиографија, при која се даваат лекови или се користат вежби за да се оптовари пациентот и се процени функцијата на срцето при напор. Така би се избегнале нормалните коронарографси наоди. При оваа метода имаме можност да употребиме различни стресори во зависност од типот на пациентот и она што сакаме да го докажеме.
Со ехокардиографијата можеме да ги одредиме срцевите шуплини, да ги видиме срцевите структури во срцето, да го процениме срцевиот мускул, да ги процениме залистоците, да ја процениме аортата по целата нејзина должина, почетните делови на пулмоналната артерија, да ја процениме срцевата кеса, да ја процениме функцијата на коморите и преткоморите.
Револуционерен ехокардиографски модалитет беше Доплер ехокардиографијата со која добиваме градиенти, брзини на проток низ залистоците што беше и причина да срцевата катетеризација која беше инвазивна метода се исклучи од дијагнозата на пациентите со срцеви мани. Колор Доплер ехокардиографијата уште повеќе ја надополни проценката на срцевите мани. Ехокардиографијата денес, со сите нејзини модалитети, ни дава можност за откривање на различни срцеви заболување, проценка на нивната изразеност, следење до поставување на индикација за некоја интервенција, вклучувајќи и поставување на индикација за оперативно лекување, прогноза. После тоа со ехокардиографијата можеме да ги следиме придобивките од интервенцијата и/или да откриеме компликации кои доколку навреме се елиминираат, ќе го подобрат квалитетот на срцевите болни.
Денес многу интервентни процедури не можат да се замислат без ехокардиографијата, која како метода е важна во поставување на одредени помагала (дивајси) во срцето, како и откривање на компликации за време на процедурите. Ехокардиографијата е метода со која за многу кратко време ќе откриеме некоја итна срцева состојба или ќе исклучиме срце како причина за критична состојба на пациентите.
Кога и како се изведува ултразвукот на срце?
Проф. д-р Србиновска Костовска: Денес современиот кардиолошки преглед не може да се замисли без ехокардиографијата, со која за кратко време ќе добиеме проценка на срцевата состојба на пациентот и ќе направиме стратегија за лекување. Ехокардиографијата се изведува во лева латерална положба на ниво на граден кош, во неколку позиции, но може да се користи субкосталниот и супрастернален пристап, како и трансезофагеалниот пристап, преку хранопроводот со специјална сонда. Трансезофагеалниот пристап е особено важен при некои интервентни процедури особено при решавање на структурни срцеви заболувања, како и за време на кардиохирушки интервенции.
Потребни ли се некои претходни подготовки за пациентот кога ќе дојде да направи ехо на срцето, или треба нешто посебно да му предочи на лекарот?
Проф. д-р Србиновска Костовска: За ехокардиографијата вообичаено нема потреба од посебна подготовка, но одредени модалитети како што е стрес ехокардиографијата, или трансезофагеалната ехокардиографија има посебни протоколи за спроведување и пациентите треба да бидат информирани и спремни за целиот тек. За овие модалитети, бидејќи се даваат лекови за време на прегледот, се потпишува и согласност за изведување од страна на пациентите.
Кои се предностите, а кои евентуалните ризици од оваа дијагностичка метода?
Проф. д-р Србиновска Костовска: Предностите на оваа метода се што за кратко време, во реално време правиме проценка на срцевата состојба, ја одредуваме изразеноста на заболувањето, поставуваме индикација за некоја интервенција или ги следиме пациентите до поставување на индикација за интервенција/операција, ја следиме состојбата на пациентите после одредедена терапија, интервенција или операција, правиме тераписка стратегија, правиме проценка на прогноза на пациентите со срцеви заболувања. Како што веќе напоменав некогаш ехокардиографијата ни помага да поставиме брза дијагноза и отпочнеме терапија кај критично болни.
Зошто би можело да му е потребно ехо на срцето на еден пациент или од кои причини матичниот лекар може да го упати на ултразвук?
Проф. д-р Србиновска Костовска: Ехокардиографијата е важна метода во проценката на срцевите заболувања, и како што напоменав, одредени состојби имаат индикација за повторување на ехокардиографскиот преглед, кое време на повторување е различно за различни состојби. Проценката на срцевата болест, одредувањето на нејзината изразеност е важна во поставување на тераписката стратегија. Од тоа ќе зависи и развојот на болеста и квалитетот на живот на кардиоваскуларните пациенто.
Колку треба да се чести контролите со ехо на срцето?
Проф. д-р Србиновска Костовска: Кога ќе ја повториме ехокардиографијата зависи од срцевата состојба, односно различни состојби бараат различно време на следење, на 6, 12 или повеќе месеци. Постојат состојби, како што е зголемената количина на течност во срцевата кеса, која некогаш кога е со критично висока количина, ехокардиографијата треба да се повторува и секој ден, па дури и неколку пати во денот пред да се постави индикација за перикардиоцентеза, односно евакуација на течноста. Од друга страна, одредени состојби бараат следење на неколку месечно ниво, годишно, и после повеќе години како што е после комплетко решавање на вродени срцеви мани.
Што доколку ехокардиографијата е лоша, односно се нотираат одредени проблеми? Потребно ли се дополнителни испитувања или само се препишува соодветна терапија?
Проф. д-р Србиновска Костовска: Со ехокардиографијата можат да се дијагностицираат одредени состојби, па дури и како што велите лош наод. Но, знаејќи ја реалната состојба, докторот ќе направи права тераписка стратегија за лекување. Од друга страна, со ехокардиографијата лесно и брзо може да се следи состојбата и да се проценат резултатите од спроведената терапија. Исто така ехокардиографијата може да постави индикација за дополнителни иследување, било да се неинвазивни или инвазивни иследувања на срцето. Во секој случај, ехокардиографијата е метода без која неможе да се замисли современата кардиологија. Се повеќе навлегува како метода во ургентните амбуланти за брзо диференцирање на срцевата состојба и срцевите заболувања, особено кај критичните болни.
