ПИШУВА:
Катерина Шекеровска – Димовска
katerina@pedijatar.mk
„Микробиологијата има свое место во различни сегменти од нашето професионално и секојдневно живеење. Затоа со големо задоволство ги покануваме колегите од различни специјалности и сектори да го посетат Конгресот на микробиолозите на Македонија и заеднички да споделиме знаења и искуства од нашата досегашна работа, но и да ја унапредиме идната соработка, а се во интерес на унапредување на грижата за нашето население, вклучително и нашите блиски“, вели проф. д-р Голубинка Бошевска, претседател на Здружението на микробиолози на Македонија (ЗММ), во пресрет на VII Конгрес на Здружението на микробиолози на Македонија со меѓународно учество. Од 20 до 22 септември 2024 год. сите патишта водат кон убавиот град на Дрим, градот на браќата Миладиновци – Струга, каде што ќе бидат презентирани и обработени голем број на теми каде микробиолошката дијагностика е критична и прва која треба да се направи за да се иницира лекување и третман на пациентите како и активирање на системот за одговор, превенција и контрола на јавно-здравствени закани. „Без брзо и точно детектирање на патогениот причинител ништо од горенаведеното нема да може адекватно да се имплементира, што пак ќе има сериозни последици по здравјето на секој индивидуален пациент и населението воопшто“, објаснува проф. д-р Бошевска, која во интервју за „Панацеа.мк“ ги открива деталите околу претстојниот настан.
Во периодот од 20 до 22 септември 2024 година во хотелот „Дрим“ во Струга ќе се одржи долгочекуваниот VII Конгрес на Здружението на микробиолози на Македонија со меѓународно учество. Не случајно велам долгоочекуван бидејќи претходниот VI Конгрес беше организиран во 2018 година. Шест години подоцна – што е сменето на организациски план, како течат подготовките и што може да очекуваме во септември во Струга?
Проф. д-р Бошевска: Во периодот од 2020-2022 година целиот свет беше погоден од КОВИД-19 пандемијата каде микробиолошките лаборатории, во светот и кај нас, беа на првата „одбранбена“ линија во смисол на обезбедување на брза и точна детекција на SARS-CoV-2 вирусот, за потребите од правилно лекување на индивидуалните пациенти, како и адекватно моделирање на контролните и превентивни мерки кои имаа исклучително јавно-здравствено значење во справувањето со оваа пандемија која однесе многу животи.
Заболувањата предизвикани од микроорганизмите се најчеста причина за морбидитет и морталитет кај луѓето од најстари времиња до денес. Сведоци сме на голем број помали или поголеми епидемии, пандемии, но и на многу акутни и хронични заболувања; заболувања кои се појавуваат и пренесуваат само кај луѓето, но и такви кои се пренесуваат од животните на луѓето, вектор преносливи инфекции и такви кои се пренесуваат преку храна и вода
2023 година беше година на опоравување од КОВИД-19. Но, КОВИД-19 пандемијата не ја запре работата на микробиолозите во многу други подрачја од нивната работа. Оттука и потребата да се организира еден ваков Конгрес на микробиолозите на Македонија со меѓународно учество на кој ќе ги прикажеме резултатите од нашата работа во изминатиов период, ќе ги споделиме искуствата и знаењата како меѓу себе, така и со колегите од регионот и пошироко, применувајќи го пристапот „Едно здравје“.
Конгресот е посветен на сите области на микробиологијата почитувајќи го принципот „Едно здравје“. Може ли подетално да ни го објасните концептот?
Проф. д-р Бошевска: Според СЗО, „Едно здравје“ е пристап за дизајнирање и спроведување на програми, политики, законодавство и истражување, во коj повеќе сектори комуницираат и работат заедно за да постигнат подобри резултати во јавното здравје. Овој пристап е од клучно значење за справување со здравствените закани во интерфејсот животно-човек-средина.
Областите во кои пристапот „Едно здравје“ е особено релевантен се: лабораториската дејност, контрола на зоонозите, занемарените тропски болести, антимикробната отпорност, безбедноста на храната и водата, здравјето на животната средина.
Сите овие области се дел од програмата на нашиот Конгрес.
Овој Конгрес е од интерес како за колегите од примарната, така и за оние од секундарната и терциерна здравствена заштита, за колегите од превентивните дејности, како и Здравствениот инспекторат, Фондот за здравствено осигурување; за доктори, стоматолози, фармацевти, биолози и молекуларни биолози, како и ветеринари, стручни лица за безбедност на надворешна средина, производство на лекови, колеги од факултетите каде се изучуваат микроорганизмите и нивните влијанија врз човекот, животните, надворешната средина итн.
Покрај националните експерти, во Струга се очекува да пристигнат и меѓународни стручњаци кои ќе ги споделат своите знаења и искуства. Кои се конкретно темите на кои ќе се дискутира на VII Конгрес на ЗММ?
Проф. д-р Бошевска: Ќе се обидеме во еден краток временски период, од 20 до 22-ри септември, да опфатиме повеќе теми каде микробиолошката дијагностика е критична и прва која треба да се направи за да се иницира лекување и третман на пациентите како и активирање на системот за одговор, превенција и контрола на јавно-здравствени закани. Без брзо и точно детектирање на патогениот причинител ништо од горенаведеното нема да може адекватно да се имплементира, што пак ќе има сериозни последици по здравјето на секој индивидуален пациент и населението воопшто. Затоа е важно да зборуваме за воведување на најсовремените пристапи и методи за детекција на различните микробиолошки причинители и унапредување на квалитетот во работата на микробиолошките лаборатории од што зависат токму брзината и точноста на лабораториските резултати. Ќе имаме теми поврзани со микробиомот, како и теми поврзани со детекцијата на различните микробиолошки причинители како што се бактерии, вируси, паразити и габи; ќе зборуваме за „стари“ и познати, но и за нови, непознати за нашиот регион или повторно појавување на некои патогени, кои можат да бидат причинители на различни заболувања. Значајно место зазема антимикробната резистенција, како и безбедноста на храната, водата, и надворешната средина. Пристапот кон сите овие теми ќе биде со принципот „Едно здравје“ и со мултисекторски пристап да се обидеме да одговориме на прашања кои ги засегаат сите кои се грижат за здравјето на нашето население. И повторно ќе потенцирам дека кога станува збор за заболувања предизвикани од кој било патоген агенс, еден од првите чекори е токму микробиолошката дијагностика.
Најновите истражувања за микробиомот покажуваат значајни откритија и напредок во разбирањето на улогата на микробиомот во здравјето и болестите. Кои се механизмите преку кои микробиомот делува во одржување на хомеостазата и здравјето на домаќинот?
Проф. д-р Бошевска: Микробиолошките заедници постојат во секоја средина вклучително и човечкиот организам, каде имаат „заштитна улога“. Во светот се прават големи студии со кои се изучува микробиомот и неговиот ефект на здравјето на луѓето, како и ефектите од дисбалансот на микробиомот. Изучувањето на микробиомот со мултисекторски пристап и неговото разбирање ќе овозможи користење на стекнатото знаење во тераписки цели, како и управување и одржување на здравјето на луѓето. Неодамнешните студии открија дека нормалниот микробиом е во интеракција со домаќинот преку четири механизми, односно, нормалниот микробиом делува како: бариера против патогени микроорганизми; модулатор на пропустливоста на мукозата на домаќинот; модулатор на екстракцијата на енергија од внесената храна и нејзино метаболно искористување; и модулатор на имунолошкиот систем. Промената на нормалната микробиота ја зголемува предиспозицијата на домаќинот кон болести преку овие четири механизми.
Антимикробната резистентност е сериозна закана за глобалното здравје, еден од најголемите предизвици за современата медицина. Кои се клучните аспекти во справувањето со АМР?
Проф. д-р Бошевска: Откривањето на антимикробните средства е едно од најзначајните откритија, односно без делотворни антимикробни средства практично е невозможно да се замисли современата медицина. За жал, неразумната употреба доведе до развој на антимикробната резистенција (АМР) која е сериозна закана за здравјето на населението во Македонија и глобално. Борбата против АМР несомнено изискува мултисекторски пристап.
Важно е да зборуваме за воведување на најсовремените пристапи и методи за детекција на различните микробиолошки причинители и унапредување на квалитетот во работата на микробиолошките лаборатории од што зависат токму брзината и точноста на лабораториските резултати. На Конгресот ќе имаме теми поврзани со микробиомот, како и теми поврзани со детекцијата на различните микробиолошки причинители како што се бактерии, вируси, паразити и габи; ќе зборуваме за „стари“ и познати, но и за нови, непознати за нашиот регион или повторно појавување на некои патогени, кои можат да бидат причинители на различни заболувања. Значајно место зазема антимикробната резистенција, како и безбедноста на храната, водата, и надворешната средина
Постојат повеќе ефективни стратегии за справување со АМР кои вклучуваат: обезбедување на висококвалитетни антимикробни средства и нивна правилна и разумна употреба кај луѓето и животните, каде свое место имаат добро развиените микробиолошки капацитети кои работат според меѓународните водичи и принципи за детекција на патогените агенси и нивната антимикробна осетливост; унапредување на превенцијата и ефективна контрола на ширењето на инфекциите каде свое место зазема и употребата на вакцините и други мерки; зајакнување на системите за снабдување со квалитетни лекови; и обезбедување средства за покривање на високите трошоци за лекување и грижа за лица со инфекции отпорни на антимикробни средства.
Улогата на микробиомот и антимикробната резистентност се само дел од темите на Конгресот, кој е првенствено наменет за микробиолозите, но и за специјалности во медицината, кои се тесно поврзани со микробиологијата. Кој не би смеел да го пропушти овој стручен настан?
Проф. д-р Бошевска: Не постои дел од медицината каде микробиологијата не е застапена. Заболувањата предизвикани од микроорганизмите се најчеста причина за морбидитет и морталитет кај луѓето од најстари времиња до денес. Сведоци сме на голем број помали или поголеми епидемии, пандемии, но и на многу акутни и хронични заболувања; заболувања кои се појавуваат и пренесуваат само кај луѓето, но и такви кои се пренесуваат од животните на луѓето, вектор преносливи инфекции и такви кои се пренесуваат преку храна и вода. Притоа, микроорганизмите имаат афинитет кон еден или повеќе органи или системи. Оттука, овој Конгрес е од интерес како за колегите од примарната, така и за оние од секундарната и терциерна здравствена заштита, за колегите од превентивните дејности, како и Здравствениот инспекторат, Фондот за здравствено осигурување; за доктори, стоматолози, фармацевти, биолози и молекуларни биолози, како и ветеринари, стручни лица за безбедност на надворешна средина, производство на лекови, колеги од факултетите каде се изучуваат микроорганизмите и нивните влијанија врз човекот, животните, надворешната средина итн.
Има ли уште нешто што би сакале да додадете на крајот?
Проф. д-р Бошевска: Еден од клучните критериуми според кои се оценува развојот на здравството во една земја е токму развојот на микробиолошките лаборатории. При тоа, не станува збор само за купување на нова и современа опрема. Туку, како во ретко која област од здравството, резултатите од микробиолошките лаборатории во голема мерка зависат од знаењето и искуството на здравствените работници. Оттука континуираната едукација е особено важна.
Дополнително значајно е дека микробиологијата има свое место во различни сегменти од нашето професионално и секојдневно живеење. Затоа со големо задоволство ги покануваме колегите од различни специјалности и сектори да го посетат Конгресот на микробиолозите на Македонија и заеднички да споделиме знаења и искуства од нашата досегашна работа, но и да ја унапредиме идната соработка, а се во интерес на унапредување на грижата за нашето население, вклучително и нашите блиски.
