Пишува: Александра Стојановска/saska@panacea.mk
Лекувањето на ракот на грлото не мора да значи и губење на гласот или постојано носење канила (цевче што се поставува во душникот преку отвор наречен трахеостома), исхрана преку сонда и губење на говорот. За да се сочува здравиот дел од грлото, за да се задржи говорот, а целосно да се отстрани ракот и брзо да се врати квалитетот на животот, светските медицински центри многу често се одлучуваат за ендоскопското оперирање со CО2-ласер. Вакви интервенции се прават и во земјава, и тоа од страна на проф. д-р Ѓорги Оровчанец, кој вели дека наместо пациентите да избегнуваат лекарски прегледи и да го заобиколуваат проблемот, плашејќи се од животот по операцијата, доволно е да побараат помош на вистинско место или, пак, второ мислење. Со него разговаравме за тоа што значи навременото откривање на ракот на грло и неговото излекување.
Какво заболување е всушност ракот на грлото и зошто ласерот е едно од најдобрите решенија?
Проф. д-р Оровчанец: Ова малигно заболување е второ на листата на малигни заболувања на главата и на вратот и зафаќа до три проценти од сите малигноми. Статистиката вели дека е три-четири пати позастапен кај мажите отколку кај жените. Кога се оперира со CО2-ласер до канцерот се стигнува по природен пат, низ устата. При операцијата тој се следи преку микроскоп и камера, и со ласерот се отстранува само болниот дел од ткивото. Интервенциите со ласерот не само што се помалку агресивни, туку се максимално функционални и со нив се зачувува поголем дел од органот што се оперира, а пациентите брзо заздравуваат.
Има состојби, кога ракот дава симптоми. Најчесто станува збор за промена на гласот, кој не се враќа во нормала и по дадена терапија.
Што кога ќе се открие болеста?
Проф. д-р Оровчанец: Кога ќе се открие ракот на грлото, прво прашање е во кој стадиум е, на која позиција, односно неговата Т-класификација, како и дали има зафатени жлезди, односно Н-класификација. Кога зборуваме за ласерската хирургија, или хирургијата преку уста, зборуваме за природниот пат да стигнете до оперативното поле, т.е. до гркланот. Самиот грклан е орган со неколку важни функции. Со него се овозможува постојано дишење, тој е раскрсница што го раздвојува голтањето од дишењето (за да не залетува храна во белите дробови) и кај човекот е од исклучителна важност зашто преку гркланот се овозможува говорот, што има висока социјална вредност – објаснува професорот. Гркланот е поделен во три сегменти, кои во функционален, органски и ембриолошки дел се различни, со различен лимфен систем, на што се базира класичната, но и ласерската хирургија. Горниот кат од овој орган се нарекува супраглотис, средниот – глотис (регија каде што се гласните жици) и долниот – субглотис. Кога станува збор за рак на гркланот најчесто се јавува на ниво на глотис (или на гласни жици). Од сите малигни тумори на грлото, 97 отсто е карцином. Од нив, до 60 проценти се дијагностицирани на гласните жици, а преостанатите 35 отсто во регијата на супраглотис. Пет проценти се во субглотис.
Кои се симптомите на ракот на грло?
Проф. д-р Оровчанец: Има состојби, кога ракот дава симптоми. Најчесто станува збор за промена на гласот, кој не се враќа во нормала и по дадена терапија. Промената на гласот подолга од две недели, и покрај лекувањето, е симптоматична кога станува збор за ракот. Симптоми се и нарушено или отежнато голтање, аспирација или кога и при голтање плунка таа залетува во душникот. Знаци може да бидат и крв во плунката, како и отежнато дишење.
Најдобро е кога нема да дојде до развој на малигно заболување, па навреме ќе се откријат преканцерогените промени и ќе се третираат.
Во феноменот на појава на ракот на грлото особено место заземаат овие преканцерогени промени (хистолошки изразени дисплазии). Тие лесно се дијагностицираат и со современиот третман се овозможува нивно дефинитивно решавање, со што се спречува понатамошен развој на ракот. Во решавањето на преканцерогените, клучна улога има употребата на CО2-ласерот. Третманот на преканцерогените со CО2-ласер максимално го санира процесот и врши минимум оштетувања на структурата на грлото. За да се дијагностицира болеста прво се прави оториноларинголошки преглед со ларингоскопија, стробо-копија и со употреба на медицинска брза камера. Тоа дава слика на состојбата на гркланот барем во неговите видливи и главни сегменти. Може гласилката да се испита стробоскопски, со што се следи нејзиното движење и заостанување во движењето. Потврда на дијагнозата се прави со микроларингоскопија, кога кај анестезиран пациент со микроскоп се испитува гркланот и се земаат парчиња од ткивото кои хистолошки се анализираат. На тој начин се прави хистолошка верификација, која е дефинитивна потврда за постоење на тумор. Ако хистолошки се потврди дека има тумор, мора да се направат и други испитувања, најчесто снимка со компјутерска томографија или со магнетна резонанца. Поентата на ова испитување е прецизно да се лоцира туморот и заедно со микроларингоскопија да се одреди Т-класификација. Т-класификацијата покажува дали туморот е во една регија, подрегија или преминува во соседните регии. Доколку се класифицира како Т1, тоа значи дека зафаќа една подрегија, Т2 – две подрегии, Т3 – три подрегии во две регии. Туморот класифициран како Т4 е пропагиран, ја пробива ‘рскавицата на гркланот, се шири локално и преминува во други структури (во параглотис и преку него во тироидната жлезда). За жал, голем дел пациенти, кај нас над 45%, при првото јавување на специјалист имаат Т4-тумор. Тоа значи дека кај нив мора да се направи класична интервенција, која е многу мутилантна, и мора да се извади целиот грклан. Кај нив е неопходно формирање на трахеостома. Но кај преостанатите 50-55 отсто од пациентите сето тоа може да се реализира ендоскопски со ЦО2-ласер, без воопшто да се отвора душникот и да има надворешна рана, што е огромна благодат за пациентот.
Што претставува ласерската операција?
Проф. д-р Оровчанец: Кога се прави ласерска операција, хирургот преку устата со помош на ласер навлегува во зоната на туморот и го отстранува целосно туморскиот процес. Вака може да се реагира кога станува збор за Т1, Т2 и некои Т3-тумори. Кај Т1-тумор во регија на глотис хордектомија (вадење гласна жица) може да се изведе ласер. Кога работите класично хируршки ја вадите целата гласна жица. Кога, пак, станува збор за ласерска хирургија, може да се направат осум типа хордектомија. Така, може да отстраните дел, а да не го оштетите основниот лигамент на гласната жица. Тоа за пациентот значи максимална хируршка онколошка заштита и максимална функционална рехабилитација. Кај Т2, евентуално Т3-тумори, кај кои не е зафатена тироидната ‘рскавица, може да се извади со ласер само половина на гркланот, а другата да се зачува, без да мора да се направи трахеостома, односно отвор на душникот. Особено треба да се нагласи дека Т2 и Т3-туморите во супраглотис може целосно да се решат со CО2-ласер без отворање на душникот и формирање трахеостома.
