Пишува:Александра Стојановска/saska@panacea.mk
Алергискиот ринитис е прифатен како најзначен ризик фактор за појава на астмата, за што потврдуваат и бројни епидемиолошки, патофизиолшки и клинички студии. За тоа како алергискиот ринитис влијае на појавата на астма, каква е состојбата со оваа болест и за неа воопшто, разговаравме со проф. д-р Мирјана Богиќ, директор на Клиниката за алергологија и имунологија при Клиничкиот центар Србија, која беше дел од предавачите на четвртиот конгрес на Македонското здружение за алергологија и клиничка имунологија, што неодамна се одржа во Охрид.
Имаат ли лицата со алергиски ринитис склоност да добијат уште некоја болест на дишните патишта?
Проф. д-р Богиќ: Одамна е клинички воочена поврзаноста на алергискиот ринитис и другите болести на дишните патишта како што се бронхијалната астма, синузитот и назалната полипоза. Најмногу е изучуван меѓусебниот однос на ринитисот и астмата. Освен фактот дека многу пациенти со астма имаат и ринитис и фактот дека ринитисот најверојатно е предиспонирачки фактор за развој на астма, воочено е и дека лицата со алергиски ринитис и астма имаат потешка клиничка слика на ринитисот, отколку оние кои имаат само ринитис. Лицата со двете болести имаат потешка клиничка слика на астма и имаат потешка клиничка слика на ринитис во однос на оние кои имаат полесна клиничка на ринитис.
Која е епидемиолошката релација на ринитисот и астмата?
Проф. д-р Богиќ: Многу студии укажуваат дека назалните симптоми и знаци на ринитис постојат кај 28-78 % од болните со астма и дека болните со алерски ринитис во околу 38 % од случаите добиваат астма. Резултати од една од студија која следела пациенти во период од 23 години, покажале дека појавата на астма е три пати почеста кај лицата со алергиски ринитис, отколку кај лицата без ринитис. Десетгодишната прогноза на алергиски ринитис кај децата покажува развој на астма во 19 % од случаите и почеста е кај деца со целогодишен ринитис (често предизвикан од грините во домашната прашина), отколку кај деца со алергиски ринитис. Истовремениот развој на двете болести се јавува кај 25 % од пациентите.
Алергискиот ринтис и астмата порано се следени како две одвоени болести, за сега да се наметне размислување дека можеби е подобро да се опишат како инфламации во континуитет кои ги зафаќаат дишните патишта во различни периоди од животот.
Каков е ефектот на лекувањето на алергискиот ринтис на текот на астмата?
Проф. д-р Богиќ: Антихистаминиците се прв тераписки избор во лекувањето на алергискиот ринтис, но не се препорачани за контрола на астмата, иако имаат одреден ефект на неа. Многу се ефикасни и во лекување на акутна форма на алергиски ринитис, која се одликува со напад на кивање, обилен бистар секрет, чешање на слузницата, отежнато дишење на носа и честа придруженост со конјуктивитис. Лекувањето на назалната инфламација со локални лекови помага во третманот на хорничниот алергиски ринитис кој се одликува со отежнато дишење на нос, т.е. назална блока, без скрет, со појава на губење на чувството за мирис и назална хиперреактивност, како и во контролата на лесна и средно тешка астма. Воочено е дека пациентите со симптоматски ринитис и астма користат многу повеќе лекови за астма, отколку оние кои имаат астма, но без ринитис. Се смета дека подобрувањето на состојбата на астма кај пациентите кои имаат и ринитис, често е предизвикано од ефикасното лекување на ринитисот во однос на делувањето на лековите за астма. Назалната инхалација со кортикостероиди може да биде ефикасна и за ринитис и за астма и кај деца и кај возрасни. Инхалациониот систем за симултано лекување на двете болести, освен подобри ефекти на ринитисот и на астмата, има и помалку несакани ефекти.
Колку често се јавуваат назални полипи кај пациентите со алергиски ринитис и астма?
Проф. д-р Богиќ: Многу е честа појавата на назални полипи при неалергиска астма. Испитувањата на болни со назална полипоза покажале дека 71 % заболеле од астма, 29 % имале ринитис и 14 % аспиринска интолеренација. Исто така, 76 % од пациентите со назална полипоза имаат позитивни резултати на кожните тестови со инхалациони алергени, а зачестеноста на полипектомија се зголемува со растењето на позитивните резултати на кожните PRICK тестови. Факт е дека назалните полипи почесто се јавуваат кај неалергиски ринитис и астма. Перзистентниот (постојан) алергиски ринитис предизвикан од грини почесто има за последица создавање на назални полипи во однос на повремениот алергиски ринитис предизвикан од полени, бидејќи целогодишната алергиска инфламација е посилна.
Што е здружена болест на дишните патишта?
Проф. д-р Богиќ: Дисфункцијата на горните и долните дишни патишта често се јавува заедно. Најмногу е испитувано влијанието на алергискиот ринитис на бронхијалната астма. Алергискиот ринитис прифатен е како најзначаен ризик фактор за појава на астма. Многубројни епидемиолошки, патофизиолошки и клинички студии потврдуваат поврзаност на ринитисот и астмата. Последните неколку години во алергологијата е усвоен термин на здружена болест на дишните патишта, кој ги обединува ринитисот и астмата во една болест.
Имено, ринитисот и астмата се сметаат за локални манифестации на системска алергиска реакција во состав на атописките болести (дерматитис, ринитис и астма, понекогаш здружени и со сензибилизација на храна во детството). Ваквиот пристап наметнува и потреба за интегрална терапија на здружената болест на дишните патишта или како се вели мисли глобално, делувај глобално. Оттаму и препораката „мисли на астмата кога ќе видиш болен со ринитис, мисли на ринитис кога ќе видиш болен со астма“, која се вклопува во поимот на рана интервенција при ринитис и астма, односно раната интервенција при ринитис во најдобар случај да превенира астма, но, секако, ја одложува и нејзината појава, ја менува нејзината еволуција и тек, обезбедува подолга ремисија и полесен терапевтски пристап, што влијае на квалитетот на живот на пациентот.
