Во Македонија постои Национална програма за скрининг или рано откривање на ракот на дебелото црево, со која се опфатени лицата со ризик фактори на возраст од 50 до 74 години, односно лица кои во семејството имале заболени од карцином или се жалат на проблеми и крварење во столицата и други симптоми.
Во земјава, годишно се евидентираат над 600 новозаболени пациенти со рак на дебело црево.
Ракот на дебело црево е еден од најчестите форми на малигни заболувања во сите развиени земји, со загрижувачки тренд на пораст. Зависно на кое место на дебелото црево се наоѓа, се нарекува и рак на колонот или рак на ректумот или колоректален карцином. Малигните клетки во првата фаза остануваат внатре во цревата, а ако долго остане непрепознаен, ќе се прошири од слузницата на цревата во мускулниот слој, лимфните јазли и оддалечените органи како што се црниот дроб или белите дробови. Ако е откриен во рана фаза, лекувањето е значајно поуспешно, а за тоа од пресудна важност е препознавањето на симптомите.
Три особено важни знаци кои не смеете да ги занемарувате:
- Крв во столицата – без особена причина,а може да биде и придружена со промена на бојата
- Промени поврзани со работата на цревата – пролив, констипација (запек), чувство дека цревата не се празнат во целост или столицата е потенка од вообичаено.
- Болка во стомакот
Повеќето лица со овие симптоми немаат рак на цревата, но треба да се сфатат сериозно и да се отиде на преглед, оти тие се рани знаци кои може да укажуваат дека во цревата нешто се случува. Лекарот ќе ве упати на ултразвучен преглед, вадење крв, тестирање или на колоноскопија.
КАКО ДА СЕ НАМАЛИ РИЗИКОТ?
Дури 54% од случаевите на рак на дебелото црево може да се спречат со здрави животни навики меѓу кои она што го јадеме има значајна улога.
Има се повеќе докази дека преработено месо и големи количини на црвено месо, го зголемуваат ризикот за настанување на овој тип на рак, додека храната богата со влакна го намалува тој ризик. Се препорачува секој ден во исхраната да се внесат најмалку 30гр влакна. Овошјето и зеленчукот се добар извор на влакна, а освен тоа содржат и бројни антиоксиданти кои ги штитат клетките во органзимот од пропаѓање.
Американскиот институт за истражување на ракот и Светската фондација за истражување на ракот советуваат секој ден да се јадат полнозрнести житарки како овес, амарант, елда, јачмен, киноа, интегрален ориз…, а лебот од бело брашно треба да се замени со оној со семки и интегрално брашно. Колку повеќе ги јадете, ризикот од рак на дебелото црево е помал.
Шансите да добиете рак на дебелото црево растат и ако имате прекумерна телесна тежина, ако пиете повеќе од два алкохолни пијалоци секој ден, ако пиете газирани пијалаци или пушите.
