Штом почувствуваат мирис на храна, кај повеќе луѓе започнува лачење на плунка, а понекогаш е доволно и само да помислите на омиленото јадење. Сигналите од нервните завршетоци поттикнуваат лачење на плунката со активирање на центарот во подлогата на мозокот, притоа активирајќи три пара жлезди за плунка.
Плунката е течност која во устата се излачува преку три пара жлезди, сместени пред ушите, кај долната вилица и пред јазикот. Ја лачат и многу мали жлезди кои се сместени во слузницата на образите, непцата, устата и долниот дел на усната шуплина. Таа е многу важна орална течност која го олеснува говорот, голтањето и џвакањето храна. Важна е за одржување на здравјето на забите и претставува прва имунолошка одбрана од вируси и бактерии кои во телото влегуваат низ устата. Содржат протеини, ензими, минерали и антитела кои имаат многу корисни функции.
Од големите жлезди се излачува околу 93% плунка, а од малите само 7%. Освен секрет, во плунката уште се присутни и микроорганизми, епителни клетки, крвни клетки, остатоци од храна и течност од гингивалниот жлеб.
Плунката содржи и протеин лактоферин кој го има и во солзите и другите заштитни телесни течности. Со тоа штити од развој и размножување на бактерии.
Со оглед на тоа дека плунката ги содржи минералите калциум и фосфор, може да ја обноват глеѓта на забите. Ако во плунката е присутен и флуор, поради консумирање вода збогатена со флуор или заради користење на забна паста со флуор, плунката дополнително ќе ја зајакне глеѓта.
Додека жлездите кои лачат плунка совршено функционираат, повеќето луѓе не им обрнуваат никакво внимание. Но, кога ќе дојде до нерамнотежа во усната шуплина, луѓето сфаќаат колкава е нивната важност.
„Луѓето со симптоми на сува уста мора да се борат со бројни потешкотии предизвикани од недостаток на плунка„, потсетува д-р Дитмар Остерих, потпретседател на германското Здружение на стоматолози. Сувоста во устата влијае и во појавата на кариес, како и во расипувањето на забите.
Плунката е важна и затоа што ја подмачкува слузницата на устата и забите и на тој начин го олеснува говорот, џвакањето и голтањето храна. Го содржи и ензимот амилаз кој го разградува скробот. Плунката се состои од 99% вода. Остаткот се стопени аногрански јони и органски материи, а преку ден во просек се лачи од 500 до 800мл плунка.
Како и крвта, урината и другите телесни течности, и плунката содржи молекули кои може да бидат биолошки индикатори за некои болести. Научниците може да утврдат постоење на болести ако знаат кои молекули се поврзани со одредена болест. По бојата и наслагите на јазикот, кои може да се појават ако недостасува плунка, како и по здивот од усната шуплина, може да се утврди дали постои некое пореметување на метаболизмот.
