Машката менопауза, исто така позната како андропауза или хипогонадизам поврзан со возраста, се однесува на намалувањето на нивото на тестостерон кај мажите како што стареат. Овој процес е постепен и не се јавува кај сите мажи, но кај некои може да предизвика значајни симптоми. Еве ги најчестите симптоми на машката менопауза:
Физички симптоми
- Намалено ниво на енергија:
- Постојан замор и чувство на исцрпеност.
- Намалена мускулна маса и сила:
- Намалување на мускулната маса и сила, што може да резултира со потешкотии при извршување на физички активности.
- Зголемување на телесната маст:
- Зголемување на масните наслаги, особено во абдоминалната област.
- Намалена густина на коските:
- Зголемен ризик од остеопороза и скршеници.
- Проблеми со спиење:
- Несоница или други проблеми со спиењето, вклучувајќи ноќно потење.
- Намален либидо:
- Намалување на сексуалната желба и интерес.
- Еректилна дисфункција:
- Потешкотии при постигнување или одржување на ерекција.
Психолошки и емоционални симптоми
- Депресија и анксиозност:
- Промени во расположението, вклучувајќи депресивни епизоди и анксиозност.
- Намалено чувство на благосостојба:
- Општо чувство на несреќа и недостаток на мотивација.
- Раздразливост и нервоза:
- Зголемена раздразливост и краток темперамент.
- Проблеми со концентрацијата и меморијата:
- Потешкотии при концентрирање и помнење информации.
Сексуални симптоми
- Намалена фреквенција на утрински ерекции:
- Помалку чести утрински ерекции, кои се индикатор за нивото на тестостерон.
- Намалена сексуална активност и задоволство:
- Намалена желба за секс и помалку задоволство при сексуални активности.
Општи симптоми
- Намалена физичка кондиција:
- Намалена издржливост и физичка активност.
- Промени во кожата и косата:
- Промени во текстурата на кожата и косата, како што се истенчување и губење на косата.
Дијагноза и третман
Дијагноза:
- Клиничка проценка: Лекарите ја проценуваат историјата на симптомите и извршуваат физички преглед.
- Лабораториски тестови: Мерење на нивото на тестостерон во крвта за да се утврди дали има дефицит.
Третман:
- Тестостеронска терапија: Замена на тестостерон преку инјекции, гелови, или лепенки.
- Промени во животниот стил: Здрава исхрана, редовна физичка активност, и управување со стресот.
- Медицинска терапија: Лекови за третирање специфични симптоми како депресија или еректилна дисфункција.
Важно е да се напомене дека не сите мажи ќе ги доживеат овие симптоми и дека нивото на тестостерон природно опаѓа со возраста. Сепак, за мажите кои имаат значајни симптоми кои влијаат на квалитетот на живот, консултација со лекар е важна за правилна дијагноза и управување со состојбата.
Како се менуваат нивоата на тестостерон кај мажите во текот на животот?
Нивоата на тестостерон кај мажите се менуваат значително во текот на животот, односно од раѓањето до старост. Еве како се менуваат овие нивоа во различни фази од животот:
Детство и адолесценција
- Рана детска возраст:
- Нивоата на тестостерон се многу ниски при раѓањето и остануваат ниски за време на раното детство.
- Пубертет:
- Околу 10-14 години: Почетокот на пубертетот е обележан со драматично зголемување на нивото на тестостерон. Ова предизвикува развој на секундарни сексуални карактеристики како што се раст на телесна и лицева коса, зголемување на мускулната маса, продлабочување на гласот и развој на половите органи.
Младост и рана зрелост
- Младост (20-30 години):
- Нивоата на тестостерон обично достигнуваат свој врв помеѓу 20 и 30 години. Во оваа фаза, мажите обично имаат највисоко ниво на мускулна маса, сила и сексуална активност.
Средна возраст
- Средна возраст (30-50 години):
- По 30-тата година: Нивоата на тестостерон почнуваат да опаѓаат, обично со стапка од околу 1% годишно. Ова намалување е постепено и може да не се забележи веднаш, но со време може да влијае на енергијата, мускулната маса, либидото и целокупното чувство на благосостојба.
Старост
- Старост (50+ години):
- Кај многу мажи, намалувањето на тестостерон станува позначајно и може да доведе до симптоми како замор, намалена мускулна маса, зголемена телесна маст, намалено либидо и еректилна дисфункција. Ова намалување на тестостеронот е често нарекувано хипогонадизам поврзан со возраста или андропауза.
Фактори кои влијаат на нивоата на тестостерон
- Генетика:
- Генетските фактори можат да влијаат на базалното ниво на тестостерон и на брзината на неговото опаѓање со возраста.
- Здравствена состојба:
- Здравствени состојби како дебелина, дијабетес, и хронични болести можат да го забрзаат опаѓањето на тестостеронот.
- Начин на живот:
- Фактори како исхрана, физичка активност, стрес, пушење и консумирање алкохол можат да влијаат на нивото на тестостерон.
Тестирање на нивоата на тестостерон
Тестирањето на нивото на тестостерон се прави преку земање крвна проба, обично наутро кога нивото на тестостерон е највисоко. Лекарот може да препорача тестирање ако постојат симптоми кои укажуваат на ниско ниво на тестостерон.
Заклучок
Нивоата на тестостерон природно варираат и опаѓаат со возраста. Ова е нормален дел од стареењето, но кај некои мажи може да предизвика значајни симптоми кои бараат медицинска интервенција. Разбирањето на овие промени може да помогне во препознавање на симптомите и во преземање на соодветни мерки за одржување на здравјето и квалитетот на животот.
Кои се причините за машката менопауза?
1. Намалување на производството на тестостерон
- Стареење: Како што мажите стареат, производството на тестостерон природно опаѓа. Ова е нормален физиолошки процес, но кај некои мажи може да предизвика значајни симптоми.
- Промени во тестисите: Со текот на времето, тестисите можат да произведуваат помалку тестостерон поради намалување на функцијата на Лајдиговите клетки, кои се одговорни за продукцијата на тестостерон.
2. Хормонални промени
- Промени во хипоталамусот и хипофизата: Овие делови од мозокот регулираат производството на тестостерон преку ослободување на хормони како што се лутеинизирачкиот хормон (LH) и фоликулостимулирачкиот хормон (FSH). Намалувањето на овие хормони може да доведе до намалување на производството на тестостерон.
3. Здравствени состојби
- Метаболички синдром: Состојби како што се дебелина, инсулинска резистенција, и дијабетес можат да влијаат на нивото на тестостерон. Високите нивоа на масти во телото можат да го променат балансот на хормоните.
- Кардиоваскуларни болести: Болести како што се хипертензија и срцеви заболувања можат да влијаат на циркулацијата и функцијата на ендокрините жлезди.
- Хронични болести: Хронични состојби како болести на бубрезите и црниот дроб, како и хронични воспалителни заболувања, можат да влијаат на нивото на тестостерон.
4. Начин на живот и навики
- Нездрава исхрана: Исхраната со малку нутриенти и висок процент на процесирани храни може да влијае на нивото на тестостерон.
- Недостаток на физичка активност: Недостатокот на физичка активност може да придонесе за намалување на мускулната маса и зголемување на телесната маст, што може негативно да влијае на нивото на тестостерон.
- Пушење и алкохол: Пушењето и прекумерното консумирање на алкохол можат да го намалат нивото на тестостерон и да го зголемат ризикот од хормонални дисбаланси.
5. Стрес и психолошки фактори
- Хроничен стрес: Хроничниот стрес може да го зголеми нивото на кортизол, хормон кој може негативно да влијае на производството на тестостерон.
- Ментално здравје: Депресија и анксиозност можат да влијаат на хормоналната рамнотежа и нивото на тестостерон.
6. Медицински третмани и состојби
- Хемотерапија и радиотерапија: Овие третмани за рак можат да ја оштетат функцијата на тестисите и да го намалат нивото на тестостерон.
- Лекови: Некои лекови, како што се опиоиди, кортикостероиди, и одредени антидепресиви, можат да го намалат нивото на тестостерон.
Машката менопауза е резултат на комплексна интеракција меѓу стареењето, хормоналните промени, здравствените состојби, начин на живот, и други фактори. Разбирањето на овие причини може да помогне во раната идентификација и управување со симптомите преку промени во животниот стил, медицински третмани, и соодветна поддршка.
Подготвил:О.Р.