Комбинацијата на загаден воздух и респираторен вирус, како хуманиот метапневмовирус (HMPV) или грипот, може да биде многу опасна и да ги влоши симптомите и компликациите кај засегнатите лица.
Опасности и ризици од комбинацијата:
- Зголемено воспаление на дишните патишта:
- Честичките во загадениот воздух (PM2.5 и PM10), гасовите како азотен диоксид (NO₂) и сулфур диоксид (SO₂) предизвикуваат иритација и воспаление на дишните патишта.
- Ова го прави организмот поподложен на инфекции и го влошува воспалението предизвикано од вируси.
- Зголемена тежина на симптомите:
- Погорем кашлица, затнатост на носот и отежнато дишење.
- Поголем ризик од бронхиолитис, астма или хронична опструктивна белодробна болест (ХОББ) кај чувствителни лица.
- Намален имунолошки одговор:
- Загадениот воздух може да го потисне имунолошкиот систем, што го намалува капацитетот на телото да се бори со вирусната инфекција.
- Поголем ризик од хоспитализација:
- Особено кај деца, постари лица и лица со хронични белодробни заболувања.
- Студиите покажуваат дека загадувањето на воздухот може да го зголеми бројот на хоспитализации поврзани со респираторни заболувања.
- Долгорочни последици:
- Претераната изложеност на загаден воздух за време на инфекција може да доведе до хронични белодробни оштетувања.
Превентивни мерки:
- Останување во затворен простор: Особено за време на високо загадување.
- Пречистувачи на воздух: Употреба на филтри за воздух во домот.
- Заштитни маски: N95 маски можат да помогнат во заштита од честички од воздухот.
- Редовна хигиена: Често миење раце за спречување на вирусни инфекции.
Комбинацијата на загадување и респираторен вирус бара зголемена внимателност и брза медицинска интервенција за спречување на сериозни компликации.
Скопје и делови од Македонија, особено урбаните и индустриски развиени области, често се сметаат за критични места за развој и влошување на респираторни заболувања поради високото ниво на загаден воздух. Ова е резултат на комбинација од географски, климатски и човекови фактори.
Фактори што придонесуваат за загадувањето на воздухот:
- Индустриски емисии: Фабрики и индустриски постројки испуштаат штетни гасови и честички.
- Густ сообраќај: Голем број стари возила кои користат дизел гориво придонесуваат за високи емисии на азотни оксиди и суспендирани честички (PM).
- Греење на домаќинствата: Употребата на цврсти горива, како дрва и јаглен, особено во зимските месеци, значително го зголемува загадувањето.
- Географски фактори: Скопје е сместено во котлина, што доведува до стагнација на воздухот и задржување на загадувачите.
- Недоволно зеленило: Лошото управување со урбаниот развој и уништувањето на зелените површини го намалува прочистувањето на воздухот.
Влијание врз здравјето:
- Зголемен ризик од респираторни инфекции: Како бронхитис, пневмонија и вирусни инфекции.
- Влошување на хронични заболувања: Како астма и хронична опструктивна белодробна болест (ХОББ).
- Зголемен број на хоспитализации: Поради респираторни и кардиоваскуларни проблеми.
- Долгорочни последици: Зголемен ризик од рак на белите дробови и оштетување на срцето.
Критични периоди:
- Загадувањето значително се зголемува во зимските месеци кога условите за дисперзија на загадувачите се послаби.
Мерки и препораки:
- Прочистувачи на воздух: Употреба во домовите и работните места.
- Намалување на употребата на цврсти горива: Поттикнување на обновливи извори на енергија.
- Подобрување на јавниот транспорт: Намалување на сообраќајниот метеж и загадувањето.
- Зголемување на зелените површини: Засадување на дрвја во урбаните средини.
- Подигнување на јавната свест: Едукација за влијанието на загадувањето и превентивните мерки.
Заклучок:
Скопје и Македонија често се рангираат меѓу најзагадените места во Европа, што значително го зголемува ризикот од респираторни и други здравствени проблеми. Потребни се итни и одржливи мерки за намалување на загадувањето и подобрување на јавното здравје.
