И мене ме тепаа, па ништо не ми недостасува!
Сигурно и вие сте израснале со речениците: ‘Ќотекот е излезен од рајот’, ‘И мене ме тепаа родителите, па ништо не ми недостасува’, ‘По некоја шлаканица не може да шкоди’… Заедничка карактеристика на возрасните кои во детството биле казнувани со шлаканици и ќотек е дека на тоа одлично се сеќаваат и како возрасни. Можеби им е потребно време да се сетат каде биле на летување минатата година или што готвеле вчера за ручек, но фактот дека родителите ги тепале пред повеќе децении сигурно го знаат истиот момент кога ќе ги прашате.
Различните облици на физичко казнување се уште се една од воспитните мерки. Родителите, се разбира, велат дека не ги тепаат децата, туку “само” понекогаш “умерено” или “по заслуга” ги потчукнуваат или им удираат една шлаканица. Меѓутоа овие термини се толкуваат потполно субјективно затоа што она што е “умерено” и “по заслуга” во едно семејство може да се третира поразлично во друго. Исто така, не постои мало и големо насилство. Токму затоа за насилство се сметаат и шлаканицата и ќотекот.
Постојат многу причини зошто физичкото казнување не дава резултати:
Родителот со ваквото казнување му порачува на детето дека удирањето е прифатлив начин за решавање на проблемите. Кога детето ќе види дека тоа го применува неговиот најголем авторитет, јасно е дека ќе стекне толеранција на таквото однесување, ќе ја загуби емпатијата кон насилство во своето опкружување, ќе го примени истиот модел на однесување меѓу своите врсници…
Се создава лажен родителски авторитет, заснован на манипулација со стравот. Детето чувствува страв заради реакцијата на родителите и заради просутната физичка болка или чувство на понижување, па престанува со некое свое однесување. Меѓутоа тоа се краткотрани ефекти затоа што детето не ја сфатило причината зошто некоја постапка е лоша, а ниту ги разбрало вашите причини за таква казна. Пожелно е вашите воспитни постапки долгорочно да делуваат на детето, односно тоа повеќе да не ги повторува истите грешки. Така што во иста ситуација – како кога сте го казниле некогаш – ќе се однесува поинаку, но не затоа што се плаши од вашата казна, туку затоа што навистина разбрало зошто за него е подобро да се однесува поинаку.
Во многу случаи децата кои трпат насилство во детството емотивно се врзуваат токму за оној родител кој ги казнува и така учат да го бранат насилничкото однесување. Кога ќе станат возрасни личности, го задржуваат моделот на врзување и наоѓаат некој друг насилник. Грубо генерализирано кажано: ако го удирате, тепате или му удирате шлаканици на своето дете, ризикувате во иднина и самото да стане насилник или засекогаш да остане нечија жртва.
Зошто? Детето ќе го прифати овој начин на однесување кој го познава, кој вие сте му го пренеле и ќе го копира како свој модел. Дури и ако вие не применувате физичко казнување би требало и вас како родители да ве интересира како други личности – вашите соседи, роднини и пријатели, ги воспитуваат своите деца. Тоа не го правите затоа што сакате да ѕиркате во туѓи дворови, да чепкате по туѓа приватност, туку баш заради свои најсебични, најлични причини. Со оглед на тоа дека не познаваат поинаков начин на однесување познато е дека децата кои се жртви на насилство кога ќе пораснат и самите често стануваат насилници. Па така, можеби утре вашето дете заедно со она на соседите ќе посака да појде во кино, на летување, можеби ќе седат во иста клупа, можеби со таа агресивна личност вашата ќерка ќе биде во брак… Со други зборови, насилството кое денес го трпи некое друго дете, утре може да влијае и на вашето.
Како другите родители ги воспитуваат своите деца?
Детето расте со чувство на вина и исклучително лошо мислење за себе. Верува дека е виновно или дека ја заслужило вашата казна затоа што вие сте “приморани” да го удирате. Заради таквиот начин на казнување децата може да се претворат во трауматизирани, несигурни личности кои се плашат и од вас и од вашите реакции. Токму затоа телесното казнување придонесува за развој на лично незадоволство и несигурност. Освен што го загрозува здравјето на детето, интегритетот и достоинството, таквото казнување остава последици дури и тогаш кога оние видливите повреди и белези ќе поминат. Се губи довербата и комуникацијата, во многу случаи и трајно.
