Акутно затајување на бубрезите, оштетувања на органите, мистериозни крвни згрутчувања… Патолозите од универзитетската болница во Цирих уште на почетокот на пандемијата со КОВИД-19 воочија чудни симптоми на респираторните инфекции. Обдукциите открија ситни згрутчувања и мртви клетки во капиларите на белите дробови, а воспалението ги проширило крвните садови кои го снабдуваат секој орган во телото. Вирусот, очигледно целел на крвните садови.
Откако наодите на швајцарските лекари кон средината на април беа објавени во списанието Lancet и други студии открија слични обрасци на васкуларни оштетувања. Напис во The New England Journal of Medicine покажа дека белите дробови кај починато лице од КОВИД-19 имале девет пати повеќе згрутчувања од оние пациенти кои починале од свински грип. Забележани се и воспалителни симптоми кај децата и мозочни удари кај инаку здрави млади возрасни лица.
ВОСПАЛЕНИЈА ВО ЦЕЛОТО ТЕЛО
Клучот е во ендотелните клетки кои ги обложуваат крвните садови, особено во белите дробови, објаснува васкуларниот биолог Питер Кармелиет во списанието Nature Reviews Immunology. Напаѓајќи ги тие клетки, инфекцијата предизвикува протекување на крвните садови и згрутчување на крвта. Тоа пак предизвикува воспаленија во целото тело и поттикнува акутен респираторен дистрес синдром, одговорен за повеќето смртни случаи кај пациентите. Овој механизам би можел да објасни зошто болеста е толку опасна за лицата во прекумерна телесна тежина, дијабетичарите и оние со претходни кардиоваскуларни состојби: клетките кои ги обложуваат нивните крвни садови веќе се загрозени.
За “мистериозната фаза“ во 14. или 15. ден од болеста, кога се случуваат инфаркти на белите дробови, мозокот, срцето објаснува проф. д-р Бруно Баршиќ, раководител на Крзниот КОВИД штаб во клиничката болница Дубрава во Загреб.
„Се почнува со температура и болки во мускулите. Кај повеќето, болеста поминува само со тоа, но кај дел од болните се развива воспаление на белите дробови, кое повторно може да помине спонтано. Но, помал број на пациенти, околу пет проценти од нив, завршуваат на интензивна нега поради акутен респираторен дистрес синдром. Тоа значи дека им се оштетени белите дробови, низ оштетените крвни садови не влегува доволно кислород и доаѓа до недостаток на кислород во организмот“, објаснува проф. д-р Баршиќ.
Тие воспаленија на белите дробови секако може да се излекуваат, но познати се и случаи на пациенти кај кои состојбата им се поправа, а тогаш некаде околу 14., 15. ден од почетокот на болеста доаѓа до влошување на функциите. Таквите пациенти повторно стануваат хипоксични: намалена количина на кислород во клетките и ткивото што за последица има пореметување во функционирањето на органите, системот и клетките.
“Тоа трае неколку дена и на пациентите состојбата обично им се подобрува“, вели професорот.
Но, за што тука воопшто станува збор, зошто се случува и на кого?
“Има две теории. Едната вели дека до повторна активација на воспалителниот процес доаѓа кога на пациентот престанувате да му давате кортикостероиди. Во таа фаза доаѓа до оштетување на ситните крвни садови. Тромбоцитите во себе го носат вирусот, влегуваат во ендотелот и предизвикуваат воспалителна реакција која резултира со згрутчување на крвта во ситните крвни садови. Тоа е трета фаза на болеста во која тие микротромбози само по себе индицираат повторно воспаление. Проблемот е што немаме вистински лек. Дури и давањето на хепарин не помага, како да се резистентни на него“, објаснува проф. д-р Баршиќ.
Оваа трета, мистериозна фаза за среќа зафаќа мал број на пациенти. Но, во праксата на професорот имало и млади лица кај кои болеста се влошила околу две недели откако се заразиле.
“Нема правила. Сме имале пациенти со воспаление на бели дробови, особено оние со акутен респираторен дистрес синдром. Состојбата ќе им се подобри, некои дури и се пуштале дома, а потоа повторно се враќале. Не се случува ништо што не се случува и кај други инфекции, само што кај КОВИД-19 тоа е многу посилно изразено“, вели лекарот.
СЕРИОЗНИ КОМПЛИКАЦИИ
Проф. Баршиќ споменува и други манифестации: енцефалитис, мозочни удари кои настануваа токму поради згрутчувања во крвните садови. Тоа посебно е видливо кај ситните крвни садови кои ја снабдуваат базата на мозокот. Забележан е и тремор, тетеравење на болниот кои се јавуваат проади тие оштетувања.
Се јавуваат и компликации на средишниот нервен систем и секој органски систем може да биде зафатен. Но, лекарот вели дека најзагрозени сепак се белите дробови во кои доаѓа до тромбоза на ситните крвни садови.
