Пишува: М-р Марија Стојковска – Василевска
психолог и психотерапевт
Дури и кога работното место е во склад со професијата која сме ја избрале и со креираните амбиции, може да се појави стрес на работното место, кој може да се одрази врз психичкото здравје. Изворите на стрес на работното место кои може да повлијаат врз менталното здравје на вработениот најчесто произлегуваат од природата на работата, од условите за работа (физички и материјални), од меѓучовечките односи, од моменталниот процес низ кој минува организацијата и слично.
Работниот ден е најмалку една третина од секој ден во работната недела. Тоа е значаен дел што има влијание врз целокупното живеење. Животниот стил или животната филозофија што ја градиме е многу одредена и од стилот во работното функционирање лично и на функционирањето на организацијата (стилот нафункционирање во организацијата).
Колку и да постои тенденција да се одвојува работата од приватниот живот, не секогаш тоа може да се реализира или да биде доволно добро за поединецот.
Значајно е да се постигне баланс меѓу доживувањата на работа и во приватниот живот. Често луѓето сакаат да постават јасна граница меѓу нив, не знаејќи како поинаку да се справат со стресот освен со јасно одвојување на областите, па често слушаме: „По работното време не зборувам за работа“ или „го исклучувам службениот телефон“ и слични коментари. Ова е ефикасно за „преживување“ на извесен период, но во психологијата е познато дека свесно донесените одлуки вклучуваат повеќе отколку само јасно искажан став до кој цврсто се држиме. Привремено може „да се залажеме“ дека игнорирањето на емоциите кои се произведуваат во текот на работниот ден може да нe растоварат во преостанатиот дел од денот. Но, на подолг период овие емоции излегуваат на површина и тоа најчесто маскирани во некои симптоми како ненадеен наплив на возбуда што може најразлично да се празни, преку вербална дискусија, до срцебиење кое може да премине до различен степен на страв за своето здравје, понатаму панични напади, необјасниви главоболки, несоници, алергиски реакции и други слични соматизации на стресот.
Исто така, подолготрајниот стрес може да предизвика разнишување на некои базични столбови во личноста, на пример, самодоверба, мотивација за работата, лични вредности, конфликт на амбиција со фрустрациите, до апатија и депресивна состојба.
Колку е големо незадоволството од професионалниот живот во рамките на организацијата и како се одразува врз менталното здравје на човекот т.е. кои се од претходно наведените симптоми и во кој степен ќе се пројават, се вика уште и синдром на прегорување.
Често симптомите на овој синдром се предолго игнорирани или потиснувани, или несоодветно третирани. Физичката активност може да биде добар вентил преку кој се ослободува стресот, но не секогаш е доволна. Вербалноста и освестувањето на различните аспекти на преживуваниот стрес се ниво повеќе кон негово надминување. Понатаму, од голема помош е издигнувањето на свеста кај поединецот за развивање квалитетно чувство за себе, свесност за своите потреби, можности, граници и начини кои може да ги адаптира во работната средина. Неможноста секогаш да се балансира помеѓу личните и потребите на организацијата креира дополнителен стрес. Значајно е стресот да биде добро дефиниран, активностите базирани за негово надминување да бидат, главно, директно насочени кон негово намалување, а не кон игнорирање.
Доколку намалувањето не е извесно, важно е поединецот да се соочи со своите избори и да донесе свесна одлука што ќе ја реализира во одредено време и на начин што тој ќе го избере, земајќи ги предвид сите аспекти на одлуката, без разлика дали тоа ќе биде разговор со претпоставените, барање конкретни промени, правење конкретни промени кај себе до напуштање на таа работна позиција со свесност што губи и што добива и како тоа се одразува врз него и врз неговите најблиски.
Системот на поддршка за справување со стресот на работното место може да се лоцира преку: Индивидуална сензитивност кон проблемите од професионалниот живот и личните потреби, односно вработениот самси бара професионална помош за надминување на психичките тешкотии предизвикани од стрес на работното место, тим од човечки ресурси во организацијата, систематски прегледи за нивото на стрес на работнотоместо и слично.
