Светскиот ден на менопаузата во октомври, Меѓународното здружение за менопауза и Светската здравствена организација го наменија за подигање на свеста за менопаузата, како и за подобрување на здравјето и благосостојбата на жената во средната животна доб и по неа.
ШТО СЕ ПОДРАЗБИРА ПОД ТЕРМИНОТ “ЗДРАВЈЕ НА КОСКИТЕ“?
Коската е живо ткиво со сопствено снабдување со крв и нерви. Здравата скелетна структура ја одржува стабилноста на телото. Коската е доволно силна да издржи траума од пад од висина еднаква на телесната, истовремено и доволно лесна да овозможи добра подвижност. Коската постојано се обновува; посебни клетки во телото ја отстрануваат старата коска и ја заменуваат со нова.
До менопаузата, здравата коска успешно се обновува, производството на нови коски значајно го надминува губењето на коскената маса. По последниот менструален циклус, јајчниците престануваат да го произведуваат хормонот естроген. Тоа доведува до зголемено отстранување на коските, што резултира со намалена цврстина на коските. Промените поврзани со возраста исто така доведуваат до губење на коскената маса.
Луѓето живеат подолго и поради тоа се зголемува бројот на оние со послаб квалитет на коскеното ткиво. Тоа може значајно да влијае на нивното секојдневно функционирање, квалитет на живот, независност од помош од други, да го скуси очекуваниот животен век и претставува огромен товар за здравствените системи.
И прим. д-р Иванка Стефановска, ортопед, се согласува дека остеопорозата станува се поактуелна како здравствен и социолошко-економски проблем. “Глобално, популацијата старее, а со тоа и појавата на остеопорозата, и како составен дел на стареењето се зголемува. Социолошко-економскиот аспект ги опфаќа проблемите што се јавуваат како последица на скршениците, како што се потребата од хируршки интервенции, зависноста на пациентите од туѓа нега, компликациите на лекувањето итн. Сето тоа ја зголемува потребата од единствениот сигурен начин за одбегнување на овие проблеми, а тоа е раното откривање и лекување, пред да дојде до скршеници кои понатаму предизвикуваат дополнителни компликации“, вели прим. д-р Стефановска.
ШТО Е ОСТЕОПОРОЗА?
Според, прим. д-р Стефановска, остеопорозата се дефинира како состојба на намалување на минералната содржина на скелетот како и промена на неговата структурна градба, кои предизвикуваат намалување на цврстината на скелетот, што резултира со појава на скршеници без некаква особена траума.
Најчести скршеници како последица на остеопорозата се оние на прешлените на ‘рбетниот столб и на колковите. Тие предизвикуваат компликации кои значително го отежнуваат животот и функционирањето на пациентот. Најдобар начин за превенција на овие компликации е навремено откривање на остеопорозата и рано започнување со лекувањето, за да не дојде до скршеници.
Остеопорозата не покажува никакви симптоми се додека не скршите коска. Затоа и се нарекува “тивка болест“.
Ризикот за скршеница може да се предвиди со присутност на ризик факторите. Тие вклучуваат:
- Неодамнешена скршеница
- Низок индекс на телесна маса
- Семејна анамнеза за скрешница на колкот
- Ревматоиден артритис
- Дијабетес тип 1
- Рана менопауза
- Пушење и злоупотреба на алкохол
- Седечки начин на живот
- Проценка на минералната густина на коските со дијагностичка постапка која се нарекува дензитометрија.
Прим. д-р Стефановска вели дека златен стандард за откривање остеопороза е дензитометријата. Дензитометријата го проценува количеството минерална материја на квадратен сантиметар коскено ткиво и на тој начин ја цени издржливоста на скелетот, односно неговата цврстина. Овој метод е единствен заради својата прецизност и постојаност, што покрај дијагноза, овозможува и прецизно следење на резултатите од лекувањето. Информациите од дензитометријата се единствен прецизен параметар во менаџирањето на остеопорозата.
ШТО Е САРКОПЕНИЈА?
Саркопенија е понов концепт што опишува состојба која се појавува со губење на мускулната маса, мускулната сила и функционалноста во текот на процесот на стареење. Во постменопаузата, саркопенијата во комбинација со остеопорозата значајно го зголемува ризикот за скршеници на коските.
ПОСТОЈАТ ЛИ МЕДИЦИНСКИ ПОСТАПКИ ЗА ОДРЖУВАЊЕ НА КОСКИТЕ ЗДРАВИ?
За некои пациенти, хормонската терапија во менопаузата е многу ефикасна во одржувањето на здравјето на коските. Развиени се бројни други нехормонални лекови кои стимулираат и целат кон зајакнување на коските. Вашиот лекар ќе ви препише терапија која најмногу одговара на вашиот индивидуален здравствен профил.
