Поновите научни и медицински достигнувања додадоа нови оружја во човечкиот арсенал во борбата против ракот, а меѓу нив се персонализирана генска терапија, вештачка интелигенција, тестови на крвта, па можеби и вакцини. Ракот одзема речиси десет милиони животи годишно, односно речиси секоја шеста смрт, покажуваат податоците на Светската здравствена организација.
Ова е преглед на најновите ветувачки процедури во дијагностицирањето и лекувањето на оваа болест.
- Имунотерапија
Лековите кои ги менуваат имунолошките механизми, стимулирајќи го имуниот систем да ги воочи и убие канцерогените клетки, се едно од најголемите достигнувања во лекувањето на ракот во последната деценија. Употребата на имунотерапија има помалку сериозни несакани ефекти од хемотерапијата и се покажа дека е ефикасна во лекувањето на неколку видови на рак.
Пред 2010 година, стапката на преживување на пациентите со тешки форми на рак на кожата беше многу ниска. Но, благодарение на имунотерапијата, некои пациенти сега можат да живеат десет години или повеќе.
Меѓутоа, не сите форми на тумори реагираат на имунотерапија, која повторно има свои несакани ефекти. “Ние сме само на почетокот на имунотерапијата“, вели Бруно Квеснел, научник истражувач во Францускиот национален центар за рак.
Пјер Сентињи, онколог во Центарот за рак Леон Берард, вели дека ќе треба да се комбинираат различни видови на имунотераписки постапки “колку што е можно поинтелигентно“. “Благодарение на имунотерапијата, постигнавме повисок степен во лекувањето на ракот, но потребни се други чекори за да можат сите пациенти да имаат корист од неа“.
- CAR-T терапија
CAR-T терапијата вклучува земање Т-клетки од крвта на пациентот и нивна модификација во лабораторија. Потоа на пациентот му се инјектираат овие Т-клетки, кои се дел од имуниот систем, но сега одново “обучени“ да ги напаѓаат клетките на ракот. Друга форма е алогена CAR-T терапија каде се користат клетки од здрави донори.
До денес, CAR-T терапите се покажале главно ефикасни во борбата против некои форми на леукемија, но станува збор за многу скап процес.
- Вештачка интелигенција
Се покажало дека компјутерските програми за вештачка интелигенција (AI) го идентификуваат ракот на мозок и дојка од рутински снимки, попрецизно од луѓето. Истражувањата за примената на вештачката интелигенција во многу области се во полн цут и се очекува да игра сè поважна улога во дијагностицирањето на ракот.
“Благодарение на вештачката интелигенција, ќе можеме да идентификуваме кои пациенти ќе бидат посоодветни за пократки терапии“, вели Фабрис Андре, онколог од францускиот институт за рак Густав Руси. Ова ќе донесе помалку несакани ефекти за пациентите, но и помал финансиски товар на здравствениот систем.
- Тест со течна биопсија
Течната биопсија може да открие рак во ДНК од едноставен тест на крвта и таа постапка е поедноставна и помалку инвазивна од традиционалната биопсија за која е потребен примерок од ткиво. Побрзо и поедноставно тестирање би можело да им помогне на лекарите да го откријат и да дејствуваат на ракот пред тој да добие можност да се прошири. Оваа нова техника веќе се користи во САД, “но сè уште има многу лажно позитивни наоди“, вели Андре.
- Вакцини
Одамна постојат вакцини за заштита од хуманиот папиломавирус (ХПВ), кој предизвикува рак на грлото на матката, како и вакцини против хепатитис Б, кој може да доведе до развој на рак на црниот дроб. Но, по децении неуспешни напори да се најде вакцина, се зголемуваат надежите дека технологијата на mRNA, која првпат се користеше во развојот на вакцина против Ковид, може да биде пресвртница во борбата против ракот.
- Персонализирана комбинација
Стивен Ле Гуил, шеф на болничка група во францускиот Институт Кири, вели дека е оптимист кога станува збор за иднината на лекувањето на ракот. “Поминавме пресвртница во нашето разбирање за туморските клетки“, вели тој. “Ракот и понатаму е предизвик, но напредокот е експоненцијален“, додава Ле Гуил.
