Остеоартритисот е хронично дегенеративно заболување на зглобовите кое резултира со оштетување на ‘рскавицата која ги обложува краевите на коските во зглобовите. Ова предизвикува болка, оток и намалена подвижност на зглобовите. Остеоартритисот најчесто ги зафаќа колената, колковите, рацете и ‘рбетот, но може да се јави и во други зглобови.
Причини и фактори на ризик:
- Стареење: Ризикот се зголемува со возраста.
- Повреди на зглобовите: Траумите или повторувачките оптоварувања на зглобовите можат да придонесат за развој на остеоартритис.
- Генетика: Некои луѓе имаат наследна предиспозиција за развој на ова заболување.
- Прекумерна тежина: Додатниот притисок врз зглобовите, особено на колената и колковите, го зголемува ризикот.
- Други здравствени состојби: Псоријатичен артритис, гихт и други воспалителни заболувања на зглобовите може да придонесат за развој на остеоартритис.
Дијагноза:
Дијагнозата на остеоартритис се поставува преку:
- Клинички преглед: Лекарот ќе го процени нивото на болка, вкочанетост и функцијата на засегнатите зглобови.
- Рентген: Рентгенските снимки може да покажат стеснување на зглобниот простор, остеофити (коскени израстоци) и други знаци на оштетување.
- Магнетна резонанца (МР): Се користи поретко, но може да даде подетална слика за состојбата на ‘рскавицата и другите меките ткива.
- Лабораториски анализи: Иако нема специфичен тест за остеоартритис, крвните тестови и анализа на зглобната течност може да помогнат да се исклучат други форми на артритис.
Лечење:
Лечењето на остеоартритис има за цел да ја ублажи болката и да ја подобри функцијата на зглобовите. Вклучува:
- Фармаколошко третирање:
- Лекови против болка: Парацетамол или нестероидни антиинфламаторни лекови (НСАИЛ) како ибупрофен или напроксен.
- Инјекции: Кортикостероиди или хијалуронска киселина инјектирани во зглобот за краткотрајно ублажување на симптомите.
- Дулоксетин: Лек кој се користи и за депресија и анксиозност, но и за хронична болка.
- Нефармаколошки методи:
- Физикална терапија: Вежби за зајакнување на мускулите околу зглобот и подобрување на флексибилноста.
- Ортопедски помагала: Протези, ортози или стапчиња за олеснување на притисокот врз зглобот.
- Контрола на телесната тежина: Намалување на тежината за да се намали притисокот врз зглобовите.
- Хируршки третман:
- Артроскопија: Хируршка интервенција за отстранување на оштетената ‘рскавица или коскени израстоци.
- Остеотомија: Промена на порамнувањето на коските за да се намали притисокот врз зглобот.
- Замена на зглоб (ендопротеза): Заменување на оштетениот зглоб со вештачки, обично се прави за колената или колковите.
Превенцијата и раното препознавање на симптомите можат значително да помогнат во контролата на ова заболување и подобрување на квалитетот на живот.
Остеоартритисот најчесто се појавува кај луѓето постари од 50 години, иако може да се јави и порано, особено ако постојат одредени фактори на ризик. Со зголемувањето на возраста, ризикот значително расте поради природното трошење на ‘рскавицата и намалената способност на телото за регенерација на зглобовите.
Сепак, постојат случаи каде што остеоартритис може да се појави и кај помлади луѓе, особено ако:
- Имале претходни повреди на зглобовите (спортски или работни повреди).
- Се занимаваат со активности што вклучуваат повторувачки движења или тешко физичко оптоварување.
- Имаат генетска предиспозиција или наследни заболувања кои го оштетуваат зглобовите.
- Имаат други заболувања како гојазност, која создава додатен притисок на зглобовите, или некои метаболички нарушувања.
Затоа, иако остеоартритисот е почест кај повозрасните лица, важно е да се внимава на знаците и симптомите на ова заболување и кај помладата популација, особено ако имаат некој од споменатите фактори на ризик.
