Пишува: Д-р Лидија Бисеркоска Атанасовска
Дерматовенеролог
Изгорениците се јасен знак дека ултравиолетовата радијација од сонцето или од солариумот почнала да го уништува генетскиот материјал во клетките на кожата, односно нивната ДНК. Ваквото оштетување на генетскиот материјал е причина за неконтролиран раст на клетките, кој води до појава на рак на кожата.
Ако добиете изгореници еднаш во две години, ризикот за појава на меланом се зголемува за три пати. Болката која притоа се чувствува е резултат на напорот на организмот да заздрави и да го поправи оштетувањето. Токму поради тоа изгорениците сами се лупат. Лупењето на изгорениците е одбранбен механизам на телото кое со тоа се труди да ги отфрли оштетените клетки, бидејќи тие можат да станат канцерогени
Ултравиолетовите сончеви зраци не можат да се почувствуваат, на нив не реагираме како кога ќе допреме нешто врело, а сепак ја горат кожата. Топлината на телото ја прават инфрацрвените зраци, кои, пак, не прават изгореници.
При контакт со врел објект кожата болно ќе се зацрвени, ќе има оток, но генетскиот материјал во клетките не е оштетен. Тоа не е случај и при горење на кожата од сончевото УВ-зрачење, кога кожата се зацрвенува, станува топла, а местата каде што сме изгорени од сонце болат.
Крвните садови се прошируваат за да ја одржат нормалната телесна температура и да овозможат клетките од имунолошкиот систем да стигнат до оштетувањето и со тоа да се обнови веќе оштетената кожа. Затоа чувствуваме болка, но за жал, не секогаш може тоа да го стори во целост.
Сончевите изгореници не треба да се поврзуваат само со плажа и сончање
Може да се изгори и на спортски натпревар надвор, во градина, на пешачење или додека се работи на отворено. Кремовите се корисни во заштита на нашата кожа, но тоа не значи дека ако се намачкаме ќе можеме долго да останеме на сонце. Затоа се препорачува кремовите да се комбинираат со соодветна облека и седење во сенка.
Лекарите препорачуваат крем со заштитен фактор од најмалку 15, но колку поголем фактор тоа подобро. Мора да се внимава и на рокот на употреба на кремовите, бидејќи повеќето од нив имаат рок на траење 2-3 години, како и да се знае правилно да се употребуваат.
Кремот се нанесува на чиста и сува кожа, на секои два часа, по околу две кафени лажички за заштита на главата, вратот и рацете, а за целото тело, без деловите што ги покрива костимот за капење, по две супени лажици крем. Вообичаено кремовите лесно се мијат, дури и тие на кои пишува дека се водоотпорни, па затоа намачкајте се веднаш по излегувањето од вода. Ниедно средство за заштита од сонце не обезбедува 100 проценти заштита. Загрижувачки е што изгореници најчесто добиваат луѓе што нанеле крем со висок заштитен фактор и веројатно верувале дека со тоа се сигурни на сонце и подолг период.
Заштитата од сонце е поголема доколку поголемиот дел од кожата е покриен со облека, која треба да е лесна и во светла боја. Често гледаме капачи со водена памучна маица. Треба да знаат дека тие се 50 проценти помалку заштитени отколку ако на нив имаат сува облека. Не заборавајте шапка за заштита на лицето, очите и главата, и секако очила за сонце.
Секогаш кога употребуваме солариум ја оштетуваме кожата. Употребата на солариуми за прв пат на возраст под 35 години го зголемува ризикот за појава на меланом за 59 проценти.
Советуваме да не користите солариум ако имате помалку од 18 години, ако имате светол тен, кожа со дамки, ако горите на сонце или имате многу бемки, потоа ако сте имале канцер на кожата, ако знаете дека во семејството имало заболени од рак на кожата и ако примате лекови кои ја зголемуваат чувствителноста на УВ-зраците.
- ДЕЦА
Детската кожа е исклучително чувствителна на сончевите зраци, а децата со светла или црвена коса, светли очи и кожа со дамки се во најголема опасност. Помали деца од шест месеци не смеат да бидат на директно сонце, особено напладне. И за децата важат истите препораки како и за возрасните – комплетна сенка, соодветна облека и капчиња, убаво намачкани со крем за детска и бебешка кожа со поголем фактор. Намачкајте го детето уште од дома, без разлика дали оди на прошетка, на плажа или на училиште.
- ВИТАМИН Д
На сите ни треба сонце за создавање на витаминот Д, бидејќи неговиот недостиг во долг временски период ги оштетува коските, што е мошне сериозно. Колку време треба да поминеме на сонце за да имаме доволно количество витамин Д зависи од типот на кожата, времето од денот, од годишното време и на кој дел од планетата сме. Но тоа не значи дека треба да изгориме на сонце за да собереме доволно од овој витамин. Експертите велат дека се потребни кратки и чести експозиции на сонце и дека вообичаената дневна експозиција е доволна. Појавата на изгореници од сонце на телото секогаш се третира како итен случај. Не треба воопшто да се чека и ако имате изгореници од сонце со меури и болка или, пак, покачена температура. На лекар треба да се појде и ако имате исипување на телото по мачкање со крем за заштита од сончевото зрачење.
