Проф. д-р Андреја Арсовски: Тумори на штит­на­та жлез­да

Пишува: Проф. д р Ан­дре­ја Ар­сов­ски

То­ра­ко­васку­ла­рен хи­рург

Штит­на­та жлез­да е иск­лу­чи­тел­но важ­на жлез­да со внатреш­но ла­че­ње. Нејзините хор­мо­ни вли­ја­ат на ско­ро си­те кле­тки во ор­га­низ­мот.Таа има вли­ја­ние врз мно­гу­број­ни­те про­це­си во ор­га­низ­мот и вли­јае врз телесниот раст,мен­тал­ни­от раз­вој, ре­продук­ци­ја­та, врз мно­гу ме­та­бол­ни и оксидативни про­це­си, ми­е­ли­ни­за­ци­ја­та, тер­мо­ге­не­за­та… Функ­ци­ја­та на штит­на­та жлез­да е по­комп­лекс­на од функ­ци­и­те на дру­ги­те ен­до­кри­ни ор­га­ни за­тоа што дејството на ти­ро­ид­ни­те хор­мо­ни има­ат различ­ни ефе­кти на раз­лич­ни тки­ва.

Постојат различни заболувања на штитната жлезда: струми, функционални заболувања (хиперфункции и хипофункции), воспалителни и туморозни.

Хируршкото лекување понекогаш е индицирано и кај функционалните и кај воспалителните заболувања, во случаи кога не реагираат на конзервативната терапија или има појава на одредени компликации. Сепак, хируршкото лекување најчесто се применува при постоење на туморозни промени на тиреоидеата. Како и кај други органи во човековото тело и во штитната жлезда може да настанат бенигни и малигни тумори.

БЕНИГНИ ТУМОРИ

Најчести бенигни тумори на штитната жлезда претставуваат фоликуларните аденоми. Другите бенигни тумори се многу поретки. Најчесто се јавуваат како поединечни, но поретко може да се мултинодозни.

Кога се мали тие се асимптоматски, однос но не се манифестираат. Кога се поголеми тие може да се забележат како испупченост на вратот, а со нивното растење може да се јават симптоми поради притисок на вратните органи. Може да се јават кашлица, тешкотии при дишењето, тешкотии при голтањето или промени на гласот. Понекогаш може да се активни во смисла на тироидна хиперсекреција и како токсични аденоми ги даваат сите симптоми на хипертиреоидизам. Терапијата на фоликуларните аденоми е хируршка. Тоа е потребно за да се отстрани промената, а со патохистолошка анализа да се исклучи карцином, што може да се развие меѓу аденозните структури. Резултатите од хируршката терапија на аденомите се одлични, а компликациите кај искусните хирурзи се многу ретки.

Одделен проблем претставуваат тиреоидните нодуси (јазли) кои се мошне чести. Малите и асимптоматски јазли на штитната жлезда не бараат никаков третман, освен повремени контроли и следење на нивниот раст и евентуалните промени во нивната структура. Поголемите нодозни промени со дијаметар поголем од 1 сантиметар и особено оние кои имаат хетерогена ултрасонографска структура и присуство на калцификати треба многу внимателно да се проценат и, секако, да се земе предвид и нив но, хируршко отстранување и детална патохистолошка анализа. Имено, точноста на тенкоиглената биопсија е со точност од околу 60-65 отсто и че сто пати и покрај негативниот цитолошки резултат во овие промени може да се крие карцином на штитната жлезда. Во нашата секојдневна практика многу често сме сведоци кога вакви јазли се чуваат подолго време, да се развие карцином на штитната жлезда.

Друг проблем се цистите на штитната жлезда кои се многу чести, со оглед на структурата и функцијата на тироидеата. Најчесто тие се мали, асимптоматски и не бараат никаков третман. Секако дека големите цисти кои се напнати, прават притисок на околни те ткива, како и цистите кои се комплицирани или имаат интрацистични израстоци се предмет на хируршко отстранување.

МАЛИГНИ ТУМОРИ

За жал, во штитната жлезда се развиваат и многубројни малигни тумори. Тие се најчести од сите жлезди со внатрешно лачење и опфаќаат околу 2 проценти од сите малигноми. Најчесто се карциноми, а ретко може да се јават други видови примарни малигни тумори или метастатски промени.

Карциномите на штитната жлезда главно имаат добра прогноза ако на време и правилно се третираат, освен анапластичните карциноми кои се, за среќа, многу ретки.

Имено, другите типови карциноми главно даваат метастази во локалните лимфни жлезди на вратот, а многу поретко далечни метастази во другите органи. Се лекуваат хируршки, со отстранување на штитната жлезда и евентуално от странување на зголемени и променети лимфни јазли на вратот, а постоперативно се дава радиоактивен јод во еден или кај потешките случаи во два наврати. Комплетното излекување се постигнува кај голем број пациенти, особено кај оние кои се откриени и третирани во пораните стадиуми. Оттука произлегува и ставот за оперативно отстранување на сите јазли на штитната жлезда кои се со димензии поголеми од 1 сантиметар, кои имаат хетерогена ехоструктура и имаат прогресија, без разлика на цитолошкиот наод. Во прилог на ова оди и фактот дека денешната хирургија на тироидната жлезда, ако се применува од искусен хируршки тим и со соодветна опрема и инструментариум, е безбедна, со мал број посериозни компликации од типот на повреди на нервите кои ги инервираат гласните жици, повреди на паратиреоидните жлезди, повреди на големите крвни садови и др.