Пишува: Проф. д-р Дончо Донев
Институт за социјална медицина, Медицински факултет при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Современото сфаќање на здравјето станува официјално кога Светската здравствена организација (СЗО), при нејзиното формирање во 1948 г., во Статутот внесува дефиниција предложена од д-р Андрија Штампар, кој е истакнат научник од Хрватска во полето на социјалната медицина и еден од „татковците“ на СЗО. Оваа општоприфатена дефиниција, која целосно ја промени идејата за здравјето гласи:
Здравјето е состојба на целосна физичка, ментална и социјална благосостојба, а не само отсуство на болест и неспособност“.
Со оваа дефиниција, за првпат на меѓународно ниво во модерната ера, е прифатено дека, покрај физичкото и менталното здравје, и социјалната благосостојба е составна компонента на вкупното здравје што тесно е поврзано со социјалната средина и условите на живеење и работа.
Дефиницијата за здравјето од Статутот на СЗО има огромна важност и треба да се прифати како „идеална цел“ кон која треба да се тежнее, но таа цел нема ограничено време за постигнување.
Почитувајќи ја оваа дефиниција како глобален концепт, многу истражувачи и теоретичари за здравјето се залагале за усвојување на работни и оперативни дефиниции. Во 1977 г., со усвојувањето на Глобалната стратегија „Здравје за сите до 2000 година“, СЗО индиректно прифати прагматичен став за здравјето како способност за водење економски и социјално продуктивен живот, што претставува суштинска цел на оваа Стратегија.
Обидите за дефинирање на здравјето во оперативна и работна смисла, со цел да се добие можност за попрецизно мерење, чување и унапредување, вродиле со плод и далеку го надминуваат широко вкоренетото сфаќање дека здравјето едноставно значи отсуство на болест. Повелбата од 1. Меѓународна конференција за промоција на здравјето, одржана во Отава, Канада, во 1986 г., истакнува дека здравјето се создава во контекст на секојдневниот живот: таму каде што луѓето живеат, љубат, работат и играат, и на тој начин воведе активно и интерактивно разбирање за здравјето.
Целта на промоцијата на здравјето е да го комбинира пристапот на социјалните детерминанти со определбата и посветеноста за мотивација и охрабрување на индивидуата и заедницата за активен пристап кон здравјето и прифаќање здрави стилови на живот.
Полемиката околу дефиницијата на здравјето веројатно се уште не е завршена, иако на Меѓународната конференција за примарна здравствена заштита (Алма Ата, 1978 г.), во првиот член од усвоената Декларација, здравјето се реафирмираше како „состојба на целосна физичка, ментална и социјална благосостојба, а не само отсуство на болест и неспособност“.
♦♦♦♦ Во наредното продолжение со проф. д-р Донев: Духовното или спиритуално здравје како витален дел на севкупното здравје и благосостојба
