Пишува: Александра Стојановска/saska@panacea.mk
Високиот крвен притисок е заболување кое, доколку не се контролира и лекува на соодветен начин, може да предизвика сериозни нарушувања на здравјето. Една од можните компликации при неконтролирана хипертензија е и оштетувањето на бубрезите.
За проблемот со неизбежно оштетување на бубрезите при артериската хипертензија, која е многу висока и влијае на многу луѓе, разговаравме со претседателот на Бугарското здружение по нефрологија, проф. д-р Емил Паскалев, кој учествуваше на 36. Светски конгрес на Интернационалното здружение за прочистување на крвта, што викендов се одржа во Скопје, во организација на Македонското здружение за нефрологија, дијализа, трансплантација и вештачки органи. Според проф. д-р Паскалев, кој е раководител на Клиниката по нефрологија и трансплантација при Универзитетската болница „Александровска” во Софија, ризик факторите за хипертензија во денешно време се определуваат според интензивноста на животот на конкретниот пациент.
Што претставува артериската хипертнезија или високиот крвен притисок?
Проф. д-р Паскалев: Хипертензијата е болест при која крвниот притисок кај пациентот е постојано над дозволените граници кои се до 140 за систолниот, а 90 за дијастолниот притисок. Доколу тој продлжува да се движи над овие граници три и повеќе месеци се смета дека станува збор за артериска хипертензија. Таа е многу често прво заболување и се јавува како самостојна болест во над 80 % од случаите и времето кога се појавува е над 55-60 години и се смета дека над 65 години поголем дел од луѓето имаат вакво заболување кое е поврзано со начинот на живот и напредувањето на физиолошките промени кои настапуваат со возраста. Многу е интересен моментот кога хипертензијата се појавува порано, во млада возраст уште на 20-30-годишна возраст и тогаш таа не е првична болест, туку е резултат на други заболувања. Тие заболувања најчесто се бубрежни, заради што ние во такви случаи најчесто бараме бубрежно заболување кое се претставува за прв пат со висок крвен притисок. Хипертензијата е нешто коешто е многу распространето и кај една третина од случаите е причина за развој на хронично бубрежно заболување кај сите пациенти. Најчесто вакво нешто се очекува да се развие кога хипертензијата е присутна над 20 години и се смета дека таа веќе почнува да ги оштетува и бубрезите. Кога хипертензијата се должи на други заболувања таа има сосема друга карактеристика и таму многу порано доаѓа до оштетувања на бубрезите.
Кои се ризик факторите за развој на артериска хипертензија?
Проф. д-р Паскалев: Ризик факторите во денешно време се определуваат според интензивноста на животот на конкретниот пациент. Тоа е поврзано, пред се, со професионалната негова ангажираност, односно со стресот. На второ место е прекумерната телесна тежина. Тоа има значење кога вишокот килограми се добиваат поради прекумерна употреба на јаглехидарти. Но, многу често има нормална телесна тежина кај целото семејство кое е поврзано со наследната карактеристика. Во овие случаи хипертензијата не се развива. Тоа е состојба која е наследна и така е адаптиран човекот. Како други причини во однос на рзвојот на хипертензијата се кога се претерува со употреба на сол, кога има злоупотреба во користење на некои продукти, дел од нив се лекови, кои не се препишани од лекар, туку вклучуваме и некои токсични супстанци кои имаат однос кон развој на хипертензијата. Во последно време, за жал, на тој список се повеќе се стимуланси, особено кај машката популација, но има и кај женската кои употребуваат дополнителни супстанци кои ја стимулираат размената за да може да се развива мускулна маса. Тие задолжително доведуваат до појава на хипертензија. Но, најчесто таа состојба е поврзана со оштетувања на бубрезите. Друга причина се смета седечкиот начин на живот. Физичка активност мора да има, но никогаш не треба да се заборави дека освен се ова, употребата на цигари е тесно поврзана со хипертензијата.
Сето ова ја определува карактеристиката на интензивниот современ живот кој во крајна сметка дали сакаме или се пазиме многу, хипертензијата на една возраст од 60 и повеќе години се појавува.
Дали артериската хипертензија неизбежно води кон оштетување на бубрезите?
Проф. д-р Паскалев: Кај околу една третина од случаите тоа се случува на природен начин тогаш кога хипертензијата има стаж од 20 години, а се јавила порано, не на 60 години. Исто така, води и кога има и други современи заболувања со голема честота, како на пример, хипертензија со дијабетес. Во поголем дел од случаите хипертензијата сепак и по 25 и повеќе години, не води до развој на бубрежни оштетувања. Кога таа се појавила на 60-65 години, ние сметаме дека луѓето веќе на 70-75 години треба да имаат нормален физиолошки крвен притисок од 140/90 и тоа не треба да се коригира. Повеќето случаи ако е одржуван крвниот притисок во нормални вредности и се следи и се преземаат соодветните мерки за тоа, хипертензијата не води до бубрежно оштетување. Тоа значи дека и ние како лекари и самите пациенти при еден разумен тек на болеста да не дозволиме хипертензијата, колку и да трае, да ги оштети бубрезите.
Кој дел од пациентите со хипертензија имаат проблеми со бубрезите?
Проф. д-р. Паскалев: Од сите пациенти кои имаат бубрежно оштетување, односно од сите кои имаат хронична бубрежна болест, околу 28 % се должат на хипертензијата. Во околу 35-38 % случаи причината е дијабетесот. Остантиот процент се должи на останти бубрежни сецифични заболувања. Но, со медицинска интервенција, тој процент може да се намали.
Во кои случаи високиот крвен притисок предизвикува бубрежни оштетувања?
Проф.д-р Паскалев: Тоа е почесто тогаш кога лекувањето на хипертензијата е недоволно. Кога таа е неконтролирана односно вредностите на притисокот остануваат високи и покрај третманот, како и појавата на артериска хипертензија во помлада возраст. Освен што срцето се ангжира овие лица добииваат мозочен удар, што е показател дека работите не одат како што треба. Кај вакви случаи секогаш треба да се бара и бубрежно оштетување. И да го нема во моментот или да има мало, скриено и да не дава проблеми. Но, тоа насочува да се превземат мерки во насока хипертензијата за да не се дозоли и оштетување на бубрегот. Многу лесно во такви случаи утврдуваме дали хипертензијата напреднала ако тие пациенти се прегледаат на очен лекар и се види состојбата на очното дно, каква е карактеристиката на малите крвни садови во овој дел. Кога тие се променети, ние сметаме дека и малите крвни садови на бубрезите се исти по големина на ретината, се променети. И тогаш треба веднаш да мислиме за ангажирање на бубрезите и посериозно лекување, дури и да нема симптоми од страна на бубрезите. Кога еден пациент е со хипертензија 10 години и ние не очекуваме да се развиле компликации , тој ако направи преглед на очното дно и ако таму се види дека нема ништо, ние сме спокојни, но тоа нешто ќе ни служи за контрола во наредните години.
Може ли луѓето дури и да не се сомневаат дека имаат оштетување на бубрезите?
Проф. д-р. Паскалев: Најчесто е така од хипертензијата и тоа долги години. Самите пациенти немаат тегоби од бубрезите. И таа хипертензија ја следи кардиолог, очен лекар, но мора да се вклучат и испитувања кои ќе покажат дали бубрезите се зафатени какоо последица на високиот крвен притисок. Најчесто тие немаат никакви симптоми или тегоби, освен што апартот покажува зголемен притисок и има една главоболка која не е толку постојана, туку се појавува најчесто на крајот на денот.
