Пишува: Проф. д-р Емилија Влашки, специјалист педијатар
Други причини за рецидивен wheezing претставуваат инфективните и имунолошки болести (алергиска бронхопулмонална аспергилоза бронхиолитис имун дефицит, риносинузитис, саркоидоза, туберкулоза), болести со засегање на бронхиите (бронхопулмунална дисплазија бронхиектазии, примерна цилијарна дискинезија, цистична фиброза), болести со механична опструкција (конгенитални малформации, зголемени линфогландули или тумори на информации, инхалирано туѓо тело), и болести со засегање на други органски системи (конгенитална срцева болест, гастроезофагијален рефлукс, невролошки болести).
Кај постари деца и адолесценти дисфункцијата на гласните жици и психогената кашлица може да иритираат астма.
Водење и фармаколошка терапија
Актуелните препораки за водење на астмата го потенцираат значењето на едукацијата на постарото дете/семејството, контролата на надворешната средина и правилната примена на фармаколошката терапија.
Едукација
Постарото дете и членовите на семејството треба да бидат активно вклучени во водењето на болеста и едуцирани од страна на лекарот за природата на болеста, избегнувањето на факторите на ризик, односно тригерите за акутна егзацервација, правилната примена на инхалаторната терапија, разликување на медикаментите кои се користат како бронходилататорна терапија за смирување на нападот на астма од медикаментите кои се користат за долготрајна контрола на боеста, мониторирањето на контрола на астма со помош на симптомите и PEF (кај децата постари од пет години), препознавањето на знаците за влошување на болеста и потребната терапија и барањето на лекарска помош кога е тоа потребно.
Контрола на надворешната средина
Идентификацијата на факторите на ризик се постигнува со исцрпна анамнеза и со утврдување на преосетливоста на одредени алергени. Со цел да се подобри контролата на болеста и да се намали потребата од фармаколошка терапија, би требало да се преземат мерки за избегнување на факторите кои ги предизвикуваат симптомите на астма, во границите на можноста. Во таа смисла се препорачува избегнување на активно и експозиција на пасивно пушење, на користење печки на дрва и камини, различни иританси, стрес и избегнување на одредени прехранбени продукти во случај тие да предизвикуваат симптоми на астма или да е утврдена преосетливост. Долготрајната превентивна терапија за одржување контрола на болеста, пак, овозможува помала чувствителност на факторите на ризик кои не е можно комплетно да се избегнат.
Во однос на експозицијата на микрокрлежи од домашната прав, се препорачува санирање на влагата од домот и користење на клима уреди кои би ја намалиле влажноста на воздухот под 50%; перење на постеелнината и облекта во топла вода, и сушење на сонце еднаш неделно или на две недели; користење на непропусливи навлаки за микрокрлежи за перница, душек и јорган; отстранување на килимот, особено во собата каде што детето спие, користење на вакум машини за чистење, но во отсуство на детето.
Се препорачува да не се чуваат домашни миленици, (мачка, куче), а ако тоа не е можно – тие да не престојуваат во собата за спиење на детето и неделно да се капат. Потребно е информирање на семејството за одложениот ефект од повеќе месеци од отстранувањето на домашните миленици од домот со оглед на бавното намалување на нивото на нивните алергени.
При значајно количество на полен и габички во надворешната средина се препорачува, по можност, престој во затворен простор со затворени прозорци. Во случај на габички во домот, потребно е отстранување на влагата и нивно редовно чистење.
Кај децата постари од пет години со умерено тешка или тешка перзистентна астма се препорачува годишно вакцинирање за заштита од инфлуенција.
Единствен фактор на ризик кој не би требало да биде избегнуван е физичката активност. Детето треба да остане физички активно, што ќе биде овозможено со секојдневната терапија за контрола на болеста и по потреба примена непосредно пред напорна физичка активност на брзодејствувачки инхалаторен β2- агонист, или леукотриенски модификатор, или долгодејствувачки инхалаторен β2-агонист во комбинација со инхалаторите кортикостероид.
(Продолжува)
