Тонзилитис претставува воспаление на тонзиларното ткиво најчесто локализирано на непчените тонзили, но воспалителната реакција често се пропагира и на фаринксот кога говориме за тонзилофарингитис.
Акутниот тонзилитис почесто се јавува кај деца и адолесценти додека возрасните се застапени со околу 10 % од вкупниот број афектирани пациенти.
Акутен тонзилитис е најчесто бактериска инфекција предизвикана од Streptococcus pyogenes од групата А, бета-хемолитичен (”strep throat”), но предизвикувачи можат да бидат и други бактериски специеси како стафилококи, пневмококи, Haemophilus influence и др. Попревалентен е во доцна есен и рана пролет кога акутниот тонзилитис се надоврзува на настинка (common cold).
Тежината на симптомите и локалниот наод зависат од вируленцијата на агенсот и од имунолошкиот статус на домаќинот. Најчести симптоми се болка во ждрелото која се интензивира при голтање, покачена температура (>38˚С), општа слабост, главоболка, губење на апетит. Во детската возраст може да бидат присутни и нетипични симптоми како болка во стомак, гадење и/или повраќање. Често е присутен лимфаденитис со болни и отечени лимфните јазли на вратот.
Во иницијалниот стадиум тонзилите се хиперемични, отечени и зголемени (катаралнаформа) (сл.1). Прогресија на заболувањето се манифестира со десквамација на тонзиларниот епител и местимично присуство на фибринско – гнојни налепи (лакунарна форма)(сл.2), па се до развој на некроза на тонзиларното ткиво и појава на гноен воспалителен ексудат по целата површина на тонзилите (конфлуентна форма)(сл.3).
Почитување на терапевтските протоколи за акутен тонзилитис е мандаторно, во спротивно можноста од развој на компликации како перитонзиларен или парафарингеален апсцес е голема. Ретко пропагацијата на инфекцијата може да доведе до развој на медијастинитис. Ревматската треска е потенцијална компликација кај стрептококниот акутен тонзилитис со појава на инфламаторни промени на зглобовите, но може да бидат афектирани и срцевиот мускул, бубрезниот паренхим и др.
Лекувањето подразбира симптомска терапија со употреба на антипиретици и аналгетици, одмор и хигиено-диететски режим (соодветна исхрана со доволен внес на течности) во случај на акутен тонзилитис со вирусна етиологија. Антибиотска терапија е индицирана кај бактериските форми на тонзилитис. Во случај на стрептококна инфекција (бета хемолитичен од групата А) терапијата со антибиотици треба да започне веднаш, со што се скратува времетраењето на симптомите и значително се намалува можноста од развој на компликации. Антибиотиците треба да се даваат доволно долго време и по престанок на симптомите поради можноста од појава на рецидиви.
