Пишува: Проф. д-р Снежана Стојковска
Инфектолог на Клиниката за инфективни болести и фебрилни состојби – Скопје
Кои се останати модели на трансмисија на КОВИД-19
SARS-CoV-2 RNA е детектиран и во други биолошки супстрати , како урина и фецес, но до денес НЕ е публикувана негова трансмисија по фекален или уринарен пат.
Исто така студиите рапортираат детекција на SARS-CoV-2-RNA во плазма и во серум, во ниски титри, што може да сугерира слаба можност за трансмисија на вирусот по тој пат.
До 9. јули 2020 не е потврдена трансмисија на вирусот од бремена позитивна мајка на фетус. Исто така не се потврдува пренос при доењето, иако има лимитирани студии за детекција на дел од вирусната партикла во мајчиното млеко. Со досегашните рапорти на СЗО охрабруваат КОВИД позитивните мајки да продолжат да ги дојат своите деца.
Што се однесува за можната трансмисија на вирусот од заразениот човек на животно, потврдени се можни преноси на вирусот на мачките, кучињата, куните, што , на пример во Холандија довело според написите од 24. јуни 2020 до стопирање на извозот на куни поради поморот на 500.000 животни за стопирање на ширењето на заболувањето.
Како и да е се уште е нејасно дали овие инфицирани цицачи претставуваат сигнификантен ризик за трансмисија на вирусот на човекот.
Согледувајќи ги сите можни патишта на пренос на вирусот, се наметнува потреба од кратко потсетување за тоа.
КОГА ИНФИЦИРАНИОТ СО SARS-CoV-2 ИНФИЦИРА ДРУГИ ЛУЃЕ
Досегашните сознанија укажуваат дека и тежината на болеста значително влијае на можноста и должината на трансмисија на болеста.
Инкубациониот период на SARS-CoV-2 позитивни индивидуи се движи од 1 до 14 дена, најголем процент 3-7-10 дена.
Вирусот се детектира 1-3 дена пред појавата на симптоми, со најголемо вирусно оптоварување на денот на појавата на симптомите. Генерално РТ-ПЦР позитивитет е 1 до 2 недели кај асимптоматските случаи, а повеќе од три недели кај пациентите со средна до умерено тешка клиничка слика. Кај пациентите со тешка КОВИД инфекција позитивитетот се одржува и многу подолго.
Многу е важно, познато и кај други инфективни заболувања, за SARS-CoV-2 трансмисијата дека настанува со пренос од инфицирано лице со симптоми, но и со SARS-CoV-2 инфицирано лице без симптоми. Доминантен пренос е, како што пишував претходно, по пат на респираторните капки и близок контакт.
Значи пациентот е заразен 2 до 3 дена пред појава на симптоми, врв на контагиозноста е до седмиот ден од почетокот на болеста и се намалува во следните седум дена. Проблем е споменатата различна должина на времетраењето на излачување на вирусот, од 24 до 42 дена.
Од епидемиолошка гледна точка мора, уште еднаш, да се истакне дека детекцијата на партикла или дел од вирусот, позитивитет на РТ ПЦР не колерира секогаш со заразноста на пациентот, што е често многу тешко објасниво за пациентите.
Многу е важно, дека инфицирано лице без симптоми може да ја пренесе болеста на друго лице. Тука треба да се направи дистинкција од луѓе кои што се инфицирани и никогаш не развиле симптоми на болеста и луѓе кои се уште не развиле симптоми на болеста – пресимптоматска трансмисија. Без овие дистинкции не може да се направи добра јавно здравствена стратегија за контрола на болеста.
Најновите системски испитувања укажуваат дека пропорцијата за вистински асимптоматски случаи изнесува од 6 до 41 процент. Неоспорно е многу тешко испитувањето на трансмисијата кај асимптоматските пациенти. Неколку пре-принт студии сугерираат дека асимптоматските заразени индивидуи имаат помали шанси за трансимсија на болеста од симптоматските.
За крај, и нас поради тоа што и асимптомтски индивидуи можат да ја пренесат болеста треба постојано да делуваме на добро познатите препораки за соодветна хигиена на рацете, одржување на физичка дистанца, дезинфекција, хигиена на површините и околината и пред се респираторна култура.
Тука, и не само тука, има уште многу да учиме.
