И мозокот, за жал, е седиште и може да биде седиште на различни тумори како и кој било друг дел од телото. Воопшто како за сите тумори, така и туморите на мозокот можат да бидат бенигни, доброќудни и малигни, лоши или злокобни, но, исто така, можат да бидат и донесени. Тоа се тумори кои не потекнуваат од мозочното ткиво, туку се дојдени од некој друг тумор којшто се развил на друго место, тоа се т.н. метастази.
СИМПТОМАТОЛОГИЈА Симптомите зависат од локализацијата на туморот во мозокот
Општата симптоматологија, што не мора да биде правило, но е она на кое се жалат најмногу пациенти, првиот и заеднички симптом, е главоболката. Тоа е главоболка која се јавува претежно во утринските часови, но да не ги исплашиме граѓаните зашто не секоја главоболка е тумор. Главоболката сама за себе, без придружни симптоми, најчесто е причинета од покачен крвен притисок, од стрес, неспиење, замор, грип итн. Меѓутоа, ако таа главоболка биде упорна, ако се зголемува, добива во интензитет и посебно, ако е придружена со гадење и повраќање, веќе може да претставува сомнение, се уште не сме сигурни дека е тумор, меѓутоа заслужува да биде поставена под заграда сомнение за зголемен притисок во главата.
Најчесто, освен главоболката, пропратена со гадење и повраќање, се појавуваат и некои други придружни симптоми, кои зависат од локализацијата на туморот во мозокот. Доколку е туморот сместен во т.н. моторна зона, зона која ја контролира моториката на телото, ќе се појават слабост на екстремитетите, на едната или другата страна, ќе се појават парализи или епилептични напади. Тоа е веќе еден тријаж којшто заслужува да биде иследуван и да биде потврдено или отфрлено сомнението.
Доколку е туморот бениген, единствена можна терапија е операција
ДИЈАГНОСТИКА Првичниот пристап е невролошкиот преглед, па компјутерска томографија и магнетна резонанца
Првичниот пристап во дијагностиката е невролошкиот преглед, златен стандард е добриот невролошки преглед, којшто ќе открие уште некои знаци. Истото чеканче го држам 50 години во рака и тоа никогаш не ме излажало, за разлика од компјутерската томографија и магнетната резонанца. После поставеното сомнение се прави компјутерска томографија, којашто го покажува туморот, директно или индиректно, и на крајот, се прави магнетна резонанца со апликација на контраст. Магнетната резонанца ги покажува границите на туморот, неговата големина, неговата локализација, па дури и неговата хистолошка природа. Можеме врз основа на резонанцата да кажеме да, ова е бениген тумор или ова е најверојатно малиген тумор.
Што понатаму? Имаме дијагноза на пациент којшто има тумор. Доколку е туморот бениген, единствена можна терапија е операција. Знаци, тој тумор, тој израсток којшто притиска на мозокот и оштетува одредени структури на мозокот треба да биде хируршки отстранет. Доколку се успее хируршки да се отстрани во целост понатаму нема потреба од никаква дополнителна терапија. Сметаме дека пациентот е излечен. Со тоа што за секој тумор и за секоја локализација си има алгоритам на следење, после година, две, пет… се прават контролни испитувања. Во просек во нашата болница после операција на мозочен тумор пациентите ги држиме три до четири дена по што заминуваат на домашно лекување, па на контрола… Доколку е откриен малиген тумор, за жал, понатаму следи онколошки третман, пациентот го предаваме на онколог, којшто одлучува, според хистолошкиот тип на туморот, дали ќе приложи зрачење, цитостатска терапија односно хемотерапија или ќе приложи комбинација на двете: и зрачење и цитостатска терапија. И повторно почнува циклусот на следење, пациентот се следи, бидејќи каратеристиката на малигни тумори е тие да рецидивираат, да се повторуваат, за жал.
ОПЕРАТИВЕН ЗАФАТ Тимската работа е од пресудно значење
И во овој случај тимската работа е од пресудно значење. Неврологот воглавно е тој којшто го дијагностицира туморот, неврохирургот е тој којшто го оперира, неврофизиологот е тој којшто ја следи функцијата, мониторира во текот на операцијата, и на крај, онкологот е тој којшто ја заокружува терапијата. Во сите тие фази може да биде вметнат и анестезиологот, кој ја дава анестезијата и го следи пациентот во постоперативниот период. Гледате колку специјалности се вклучени на едно место за лекување на една болест.
После поставеното сомнение се прави компјутерска томографија, којашто го покажува туморот, директно или индиректно, и на крајот, се прави магнетна резонанца со апликација на контраст
ПРЕВЕНЦИЈА Бидејќи не се знае причината, не може да се знае ниту превенцијата
За жал, медицината досега не ја знае точната причина за појава на тумори, воопшто. Има претпоставки, има некои тумори за коишто се знае отприлика причината, генетски условени, вродени итн., меѓутоа генерално не се знае причината. А бидејќи не се знае причината, не може да се знае ниту превенцијата, не постои превенција.
Превенција е онаа генерална превенција која важи општо за зачувување на здравјето. Она што забележувам во последната деценија е дека е променета возрасната структура на појава на тумор. Ние сме знаеле и се уште знаеме дека одреден тип на тумори се јавува доминантно во одредена возраст. На пример, глиобластомот, како малиген тумор на мозокот, пред дваесет години беше резервиран за луѓето од четвртата и петтата, шестата деценија од животот. За жал, сега се јавува и во втората деценија од животот. Адолесценти, деца кои не се ни тинејџери, сме имале пациент со глиобластом, дете од 7 години, што пред 30 години не сум сретнал. Нешто се променило, дали во човекот, дали во начинот на живеење на човекот или во околината, тоа не знам.. или се заедно. Загаден воздух, загадена храна, ГМО храна, непотребна употреба на голем број на лекарства, од аналгетици до антибиотици… Не е можно сето тоа да помине низ човечкото тело, а да не остави некоја трага.
