Пишува: Проф. д-р Весна Стојанов
Началник на Центарот за хипертензија во Клиничкиот центар Србија
Ако крвниот притисок не може да се регулира ни со редовно земање лекови, можно е терапијата да е погрешно одредена, но и дека хипертензијата (висок крвен притисок) постои поради стрес. Бидејќи, чести скокови и падови на притсокот, без органска причина, може да бидат знаци дека е во прашање психолошки проблем.
Податоците од праксата покажуваат дека секој петти пациент, ја излекува хипертензијата кога ќе побара помош од психијатар. Околу 20% од пациентите ја регулираат вредноста на притисокот со помош на психијатриска терапија.
Лекувањето на високиот притисок е подобрено, откако психијатрите се дел од тимот кој учествува во лекување на пациентите во Центрите за хипертензија. Тоа може да бидат медикаменти или психотерапија, која често е поефикасна од бројни лекови кои пациентот претходно ги пиел.
Најчесто проблемот со висок притисок од психолошка природа се јавува кај пациенти со “работно зависна хипертензија“, каде психијатар може многу да помогне. Тоа значи дека притисокот е зголемен на работното место, додека во домот е со нормални вредности. Ваквата состојба е последица на стрес, кој е потребно соодветно да се лекува.
Секако, освен стресот и други причини може да доведат до хипертензија. Некои од причините за есенцијална хипертензија може да бидат генетиката, гојазноста, менопаузата, покачениот холестерол, триглицериди, шеќер, физичка неактивност, зголемен внес на сол, алкохол. Со превенција и делување на сите ризик фактори, може адекватно да се контролира притисокот.
Хипертензијата може да е последица и на други болести.
Секундарната хипертензија постои кај околу 5% од пациентите и настанува како последица на заболувања на бубрезите, крвните садови на бубрезите, штитната или надбубрежната жлезда или слип апнеа… Во зависност од причината, се лекува примарната болест, а со самото тоа и покачениот притисок. Исто така, постои и хипертензија во бременоста, како и преопертивна хипертензија,
Кога крвниот притисок не се регулира и покрај земањето на три антихипертензивни лекови со диуретик, се работи за резистентна хипертензија која е застапена кај девет до 10% пациенти. За да се постави оваа дијагноза, мора прво да се исклучи секундарната хипертензија, која е последица на заболувања на бубрезите, ендокрините жлезди, како и несоодветно контролирана хипертензија. Таа е последица на незаенање препишана терапија, неадекватни дози на лекот или други ризик фактори.
Резистентната хипертензија може да биде сериозен проблем, кој кога ќе се потврди потребна е пред се корекција на терапијата. Постојат и други методи, за кои има и поделени мислења.
Важно е пациентот никогаш сам на своја рака да ја зголемува или намалува терапијата за притисок. Терапијата мора да ја препише и да ја корегира лекар во зависност од годипното време и надворешните температури. Пациентот не треба самоиницијативно да ја менува дозата и видот на лекот според свое мислење, само затоа што тој ден вредноста на притисокот му е променета, туку исклучиво во договор со лекарот.
-
СОЛ
Прекумерниот внес на сол, повеќе од пет грама дневно, може да ја влоши хипертензијата. Околу половина од пациентите со хипертензија се сензитивни на натриум, што значи дека реагираат со скок на крвниот притисок на секоја поголема количина сол. На втората половина солта исто така им пречи, така што натриумот доведува до оштетувања на крвните садови и на тој начин влијае на развојот на атеросклероза и оштетување на органите.
- ВРТОГЛАВИЦА
Хипертензијата знае да доведе до појава на вртоглавица кај пациентите. Кога пациентот има вртоглавица при нагло станување, треба да се посомнева на ортостатска хипертензија и пад на притисок при нагло станување. Околу 30 проценти од скршениците се случуваат како последиц ана овој вид на хипертензија. Поради тоа, кај повозрасните пациенти и дијабетичарите, задолжително е да се мери притисокот во стоечки став, од една до три минути по стоење.
- ДВЕ МЕРЕЊА
Во ординација, притисокот се мери два пати во период од три до шет минути. Ако разликата помеѓу две мерења е поголема од 10 mmHg, се прави трето мерење, по што средната вредност се зема како вредност на притисокот. Притисокот се мери на двете рааце во лежечка, седечка или стоечка положба. Може да постои разлика помеѓу левата и десната рака, но ако е поголема од 10 милиметри на живиниот столб, тоа е најчесто знак за напредната атеросклероза кај стари лица, ако е поголема од 20/10 милиметри на живиниот столб знак е за коарктација на аортата. Кај трудниците притисокот се мери само во седечка положба.
