Пишува: Проф. д-р Влатко Цветановски
Кардиоваскуларен хирирг
Аневризма претставува проширување на крвниот сад, а абдоминалната аорта е дел од аортното стебло и започнува под дијафрагмата и завршува во карличната зона со бифуркацијата на двете илијачни артерии. Аневризмите на абдоминалната аорта најчесто се локализирани во инфрареналниот дел и причината за нивно настанување е од атеросклеротична природа. Се јавуваат во сакуларен или фузиформен облик и неретко со аневризмалната промена се зафатени и илијачните артерии.
Кај над 70 проценти од случаите, аневризмата на абдоминалната аорта е асимптоматична и токму поради тоа е исклучително тешка за дијагностицирање. Во поглед на клиничката слика, а со оглед на тоа дека најголем број од случаите се асимптоматични, таа се открива случајно, од лекарот или од самиот болен, како пулсирачка абдоминална маса. Кај симптоматичните форми е присутна атипична болка која настанува како резултат на притисок на аневризмата на околните структури. Некои пациенти пројавуваат гадење и повраќање, губење на апетитот и намалување на телесната тежина. Поголемите аневризми, поради тоа што содржат тромботична маса, се презентираат како акутни емболии и тромбози на долните екстремитети.
ДИЈАГНОЗА И КОМПЛИКАЦИИ
Најчеста компликација на оваа појава е руптура (прскање) на аневризмата на абдоминалната аорта, која се карактеризира со изразена болка во стомакот или грбот, и знаци на тежок хеморагичен шок.
Појавата на руптура на аневризмата е во директна пропорција со нејзината големина. Во зависност од правецот на руптура, клиничката слика се манифестира со соодветна симптоматологија. Дијагнозата се поставува со клинички преглед на кој ќе се види пулсирачка маса во одредени делови на абдоменот. На нативна рендгенска слика може да се видат калцификати присутни во ѕидот на аневризмата. Ултразвукот е значајна неинвазивна дијагностичка метода со која може да се визуализира аневризмата, да се утврди нејзиниот почеток и евентуално зафаќање на дисталните артериски крвни садови. Сепак, суверена дијагностичка метода за дијагностицирање на аневризма на абдоминална аорта е ЦТ – ангиографија. Таа, воедно, претставува и значајна метода за спроведување на хируршката стратегија во третманот на аневризмата на абдоминална аорта. Особено е значајно да се утврди точната позиција на вратот на аневризмата во однос на реналните артерии.
ТРЕТМАН
Веќе дијагностицирана аневризма се третира во зависност од нејзините димензии. Асимптоматични аневризми со пречник помал од 4 сантиметри не претставуваат индикација за оперативно лечење. Се препорачува клиничка и ултразвучна контрола на секои шест месеци. Во случај аневризмата да го зголемува пречникот повеќе од 4 сантиметри на годишно ниво, потребна е хируршка интервенција. Асимптоматични аневризми поголеми од 4 сантиметри во пречник се индикација за реконструктивен хируршки зафат, освен во случаи на терминално малигно заболување или тешка кардијална декомпензација со ежекциона фракција под 20 проценти. Симптоматичните аневризми се апсолутна индикација за елективно оперативно лечење, освен во случаи на контраиндикации. Руптурираните аневризми претставуваат витална индикација за операција преку итна хируршка постапка.
Конзервативното лечење, кај помали аневризми или постојни контраиндикации, се спроведува со соодветна кардиолошка контрола, контрола на хипертензија, хигиено-диететски режим и избегнување на екстремни физички напори. Оперативното лекување опфаќа ресекција на аневризмалниот сегмент на абдоминалната аорта и интерпозиција на Дацрон или Тефлон синтетски графт. Синтетскиот графт на крајот се покрива со аневризмалната вреќа. По потреба, доколку левиот колон покажува знаци на исхемија, потребно е реинплантирање на долната мезентерична артерија.
СОСТОЈБИ ПО ОПЕРАЦИЈА И НЕЛЕКУВАНИ ПАЦИЕНТИ
Постоперативните компликации опфаќаат крвавења кои можат да бидат артериски или венски, акутна тромбоза или емболија. Најтешките компликации се изразуваат во облик на аортно ентерични фистули и настануваат како резултат на инфекција. Оваа компликација, заедно со акутна бубрежна инсуфициенција и исхемичен колит се карактеризираат со висока смртност. Кај нелекуваните пациенти прогнозата е лоша. Петгодишното преживување без разлика на големината на аневризмата е под 10 проценти. Периоперативната смртност изнесува околу 5 проценти кај елективна хирургија. Руптура на аневризма на абдоминална аорта завршува со смрт во 90 проценти од случаите.
