Проф. д-р Зоран Радиќ: Базичните спортови – атлетика, пливање, гимнастика се одличен избор за децата на седумгодишна возраст

Од анатомско-физиолошки аспект во седмата година завршува оформувањето – миленизацијата на ЦНС и на моторниот центар, што значи дека од оваа возраст може да се започне со систематски тренинг на децата во одредени спортови.

Атлетската моторика за претшколската возраст од 3 до 7 години поврзана е со одење, трчање, скокање и фрлање, како природни елементарни облици на движењето. Тоа се моторни способности со кои владеат децата, секако, на различен начин бидејќи тие движења генетски ги наследуваат. Веќе со една година детето оди, може да фрла предмети со кои си игра и да совладува некои предмети со качување и симнување. Повеќето деца за прв пат со атлетски натпревари се среќаваат во училиште на организирани трчања – крос натпревари, кои ги доживуваат со интерес и радост.

Пишува: проф. д-р Зоран Радиќ, професор по предметот Атлетика на Факултетот за физичка култура

Одењето е најдобар природен облик на човековото движење, па сите други движења произлегле од него. На три години децата одат добро, иако тоа не е право одење, одат криволиниски, со ситни чекори. Нозете не ги поставуваат координирано – стапалата ги поставуваат неконтролирано, поради што честопати се случува да паднат. Одењето обично се прекинува со седење, лазење по подлогата или скокање. Школските деца прават скокови во длабочина, од шведски сандак на висина од 30-40 см на мека подлога – душеци или песок. Во далечина се одразуваат со споени нозе, додека едноножни скокови се пресложени за децата.

Во четвртата година децата покажуваат зрелост во одењето, покажуваат брзина, сила во движењата и умешност. Правилно одат, чекорот е подолг и го менуваат ритамот на одењето – одат брзо, потоа тоа преминува во трчање, одат бавно итн. Кај децата треба да се влијае правилно да ги поставуваат стапалата, правилно да се држи телото и главата, рамениците да се исправени и правилно да се работи со рацете. Правилата за одење се пренесуваат и на трчањето, затоа е добро децата да се учат навремено да ги отстрануваат грешките. На оваа возраст трчањето станува побрзо, децата сакаат да се натпреваруваат во брзо трчање, децата може да поврзат скокање од трчање, но потешко го поврзуваат отскокот со една нога и секогаш треба да се обезбеди доскок на мека подлога.

На возраста од 5-7 години кај децата има многу добра морфолошка градба, што им овозможува поволни услови за нивните движечки активности. На 6-7 години телесната тежина на децата им овозможува лесно да владеат со своето тело во просторот. Некои сложени движења ги изведуваат побрзо, поумешно, поритмично и со одредено темпо. Внимателно ги изведуваат вежбите, ги воочуваат грешките и со укажувањето на учителот брзо ги коригираат.

Одењето и трчањето стануваат добро координирани, децата се движат природно и технички правилно. Срцево – садовниот и дишниот систем кој во најголема мерка е поврзан со издржливоста на децата, има големи прилагодливи способности при физичките оптоварувања. Децата се многу мотивирани за организирано трчање во облик на натпревари или игри.

Од скоковите децата совладуваат некои основни облици, како што се скок во далечина од место, скок во далечина со краток залет, со едноножен одраз (отскок) и доскок на двете нозе, скок во височина со суножен и едноножен одраз. Отскокот со една нога е моторна активност која е задолжителна за оваа возраст на ученици, но која сите не успеваат да ја совладаат. Скоковите во длабочина се скокови кои децата полесно ги прават и многу ги сакаат и сакаат да скокаат од повисоки места. Летањето низ воздухот кај децата прави пријатни чувства, слобода на движењата без тешкотии.

Фрлањата во цел се користат во најразлични облици и со разни реквизити и стануваат се подобро средство за развој на атлетската моторика. Со развојот на кинестетичките чувства и сила фрлањата во цел стануваат се подобри и се поправилни и координирани. Фрлањата се поврзани со фрлање топки, медицинки со разни тежини и од разни положби во далечина и во цел. На почетокот децата фрлаат со двете раце, подоцна со една рака, при што големината и тежината на реквизитот да биде определена за возраста.

Од анатомско-физиолошки аспект во седмата година завршува оформувањето – миленизацијата на ЦНС и на моторниот центар, што значи дека од оваа возраст може да се започне со систематски тренинг на децата во одредени спортови. Нешто порано од седумгодишната возраст во гимнастичкиот спорт се селектираат деца, бидејќи морфологијата е многу битна за започнување на спортување во гимнастиката.

Во оваа возраст од 7 години, многу е важно да се насочат децата да спортуваат во базичните спортовиатлетика, пливање, гимнастика. Во овие базични спортови децата се здобиваат со моторни способности кои влијаат на развојот на целото тело – растење, мускулна активност и од физиолошки аспект се подобрува функцијата на внатрешните органи – кардиоваскуларниот систем, дишниот систем – белодробната вентилација, како и другите системи, бидејќи подобрената циркулација овозможува напојување на ЦНС со кислородот којшто е потребен и во мускулните ќелии (особено во митохондриите) каде што се одвиваат хемиски процеси – енергетиката на мускулните контракции, конкретно високо енергетската материја АТП – аденозин трифосфат, кој се троши за кратко време, во зависност од работата што се врши и повторно се создава до одреден временски период (неколку секунди) во зависност од видот на оптоварувањето. Тренингот е тој што со текот на подолг временски период тренирање, се акумулира енергија, што условува кај добро тренирани личности – врвни спортисти, закиселувањето на крвта – млечна киселина, да се таложи постепено со што заморот се одложува за извесен период.