Генетиката не можеме да ја промениме, но сепак постојат повеќ начини на кои можеме значително да го намалите ризикот за нашето здравје. Истражувањата покажуваат дека навиките поврзани со исхраната, тежината и физичката активност се силно поврзани со ризикот од болести, а не треба да се заборави дека таквите здрави навики можат поволно да влијаат и на појавата на други неповрзани болести.
- Учествувајте во програмата за рано откривање на рак на дебелото црево. Скринингот може да ја открие болеста пред пациентот да забележи симптоми. Ракот на дебелото црево најчесто се појавува на полипите кои можат да се отстранат пред да се развијат во рак, а дури и во случај ако карциномот веќе се развил, постои шанса да се открие во порана фаза кога и лекувањето е значително поуспешен. Во Македонија постои програма за ран скрининг на оваа болест, во рамките на која на секои две години се упатуваат лица на возраст меѓу 50 и 74 години на тест за окултно крварење. Пациентите со позитивен резултат дополнително се упатуваат на колоноскопија.
- Јадете повеќе зеленчук, овошје и интегрални житарици. Таквата исхрана е поврзана со намален ризик од болести. Јадете помалку црвено (телешко, свинско, јагнешко) и преработено месо, што од друга страна го зголемува ризикот.
- Редовно вежбајте. Лицата кои живеат седечки начин на живот се изложени на зголемен ризик од развој на рак на дебелото црево. Зголемувањето на вашата активност може да го намали вашиот ризик.
- Внимавајте на вашата телесна тежина. Вишокот килограми обезноста го зголемуваат ризикот од развој и смрт од колоректален карцином. Поздравата исхрана и редовното вежбање може да ви помогнат да одржите здрава тежина.
- Не пушете. Долготрајните пушачи се разболуваат и умираат почесто од рак на дебелото црево. Побарајте стручна помош доколку ви треба помош за откажување од пушење.
- Консумирајте алкохол во умерени количини. Се препорачува консумирање најмногу до 2 пијалаци дневно за мажи и 1 за жени.
За потсетување, во земјава, ракот на дебелото црево е втора причина за смрт од малигни болести кај мажите зад ракот на белите дробови, а кај жените пред ракот на дојка. Во вкупниот број на новозаболени од рак, околу 15% од мажите и 13% од жените се дијагностицирани со рак на дебелото црево. Годишно се дијагностицираат околу 2.000 новозаболени, но кај повеќе од половина од нив болеста веќе се проширила на околните или далечните органи. Процентот на напреднат карцином кај луѓето со ректален карцином е особено висок. Имено, делумна причина е доцното одење на преглед и покрај симптомите како запек или видлива крв во столицата или ненавремено упатување на преглед на лица кои видно крварат со уверување дека се работи за хемороиди.
Познавањето на ефикасни превентивни мерки, напредокот во терапевтските и дијагностички процедури, подобрувањето на квалитетот на предоперативните проценки и терапијата (радиотерапија и хемотерапија, докажано доведуваат до намалување, како и морбидитетот, така и морталитетот.
