Анкилозниот спондилит е хронична воспалителна болест (позната во минатото и како синдром или болест на Бехтерев) која главно ги зафаќа зглобовите на ‘рбетниот столб со околните меки ткива. Процесот обично започнува во сакроилијачните зглобови (во крстниот дел на ‘рбетот) и постепено се шири нагоре зафаќајќи ги прешленските зглобови и во горните делови на ‘рбетот. Хроничното воспаление на меѓупрешленското сврзно ткиво води до појава на фиброзирање и окостување на ‘рбетните зглобови, односно до спојување на ‘рбетните прешлени.
Појавата на коскени премостувања (синдезмофити) го прави ‘рбетот помалку флексибилен и може да доведе до згрбавена положба на телото. Кај тешките случаи на анкилозен спондилит речиси е невозможно главата да се крене доволно високо за да може да се гледа нанапред.
Како и кај другите хронични воспалителни артрити засега не е позната причината за појава и на анкилозниот спондилит. Првичните симптоми на болеста често се совпаѓаат или настануваат непосредно по заболување од некои инфекции. Според некои истражувања, болеста има фамилијарен карактер, односно е генетски детерминирана. Во прилог на тоа е и фактот што нејзината преваленца кај просечната популација изнесува 1-2 %, а кај роднините на болните таа се јавува 20 пати почесто отколку кај останатите. Луѓето кои имаат ген наречен HLA–В27, имаат значително поголем ризик за појава на ова заболување. Сепак, многу од луѓето кои го носат тој ген никогаш не се разболуваат од анкилозен спондилит.
Болеста е почеста кај мажите од жените, во однос 10:1. Знаците и симпотмите започнуваат уште во раните години на средната возраст, најчесто под 30-тата година.
На појава на оваа болест, освен генетскиот фактор, може да влијаат и многу ендогени (хормонални) и егзогени фактори (повреди, инфекции), како и животната и работната околина и други засега непознати фактори.
- Почетокот обично е подмолен, со епизоди на болка претежно локализирана во долниот дел на ‘рбетот, во крстот и околните ткива.
- Симптомите се влошуваат во текот на ноќта, наутро и кога нема активност (утринска вкочанетост во крстот). Болката може да разбуди и од сон.
- Болката се намалува ако лицето вежба или е физички активно.
- Иако болката започнува во карличните зглобови или крстниот дел на ‘рбетот, таа напредува кон горе и може да го зафати целиот ‘рбетен столб. Поради тоа се јавува органичена подвижност и подгрбавеност.
- Заморот е, исто така, еден од честите симптоми.
Кога анкилозниот спондилит се влошува, инфламацијата продолжува да напредува, се формира нова коска, како дел од борбата на телото за заздравување. Оваа нова коска постепено создава мост меѓу прешлените и на крај ги спојува (ги премостува). Овие делови од ‘рбетот стануваат вкочанети и нефлексибилни. Со намалување на подвижноста на ‘рбетот може да се ограничи и капацитетот на белите дробови и нивната функција.
Лицето може да загуби одредени движења или мобилност на долниот дел од ‘рбетот. Колковите се зафатени приближно кај половина од болните, а поретко и рамењата. Ако се појави воспаление на колената, тоа е транзиторно и не остава посериозни последици.
Останатите периферни зглобови се уште поретко зафатени. Кај напредната болест може да се сретне изразена кифоза (грпка) и сериозно ограничување на движењето на вратот.
Други помалку чести симптоми се:
- Воспаление на окото или увеит;
- Болка во петиците и тендинит;
- Губење на апетит;
- Блага треска;
- Намалување на тежината.
Дијагнозата на анкилозниот спондилит се потпира на проценка на анамнестичките податоци, симптомите на пациентот, физичкиот преглед, рентген дијагностика и тестови на крвта.
