Едипов комплекс е концепт кој го развил Сигмунд Фројд во својата теорија на психосексуални фази на развојот да ги опише детските чувства за родителот од спротивниот пол и љубомората и бесот кон родителот од истиот пол. Во суштина, момчето чувствува дека се натпреварува со таткото за да ја поседува мајката, додека девојчето чувствува дека се натпреварува со мајка си за наклонетоста на таткото. Според Фројд, децата ги гледаат родителите од истиот пол како ривали за внимание и наклонетост на родителите од спротивниот пол.
Како терминот го добил името
Фројд го нарекол комплексот врз основа на карактерите од трагедијата на Софокле, Кралот Едип – кој случајно го убива својот татко и се жени со мајка си. Во грчкиот мит Едип е напуштен по раѓањето и со самото тоа не знае кои му се родители. Дури откако го убива таткото и се жени со мајката ги открива нивните вистински идентитети.
Како функционира Едиповиот комплекс
Во психоаналитичката теорија Едиповиот комплекс се однесува на детската желба за родителот од спротивниот пол, особено на еротското внимание на момченцето кон мајката. Фројд сугерирал дека Едиповиот комплекс игра важна улога во фаличната фаза од психосексуалниот развој. Тој, исто така, верувал дека успешен завршеток на таа фаза вклучува идентификација со родителот од истиот пол која на крајот води кон развој на зрел сексуален идентитет. Едиповиот комплекс се случува во фаличната фаза на психосексуалниот развој меѓу 3 и 5 година, а оваа фаза служи како важна точка за формирање на сексуалниот идентитет. Фројд сугерирал дека во текот на таа фаза детето развива сексуална привлечност кон родителот од истиот или спротивниот пол и непријателство кон родителот од истиот пол.
Знаци на Едипов комплекс
Некои бихејвиорални манифестации на комплексот можат да вклучуваат момченцето да изразува посесивност околу својата мајка и да му вели на таткото да не ја гушка и бакнува. Девојчињата во тој период може да велат дека планираат да се омажат за својот татко кога ќе пораснат.
Како се разрешува Едиповиот комплекс? Во секоја фаза на Фројдовата теорија на психосексуален развој, децата се соочуваат со развојни конфликти кои мора да бидат решени со цел формирање здрава личност. За да се развие во успешна возрасна личност детето мора да се идентификува со родителот од истиот пол за да може да ги разреши конфликтите од фаличната фаза. Токму овој одбранбен механизам познат како идентификација стапува на сцена и во оваа точка се формира супер-его. Супер-егото станува вид на внатрешен морален авторитет, интернационализација на фигурата на таткото која се стреми да ги потисне нагоните и да направи егото да се однесува согласно тие идеалистички стандарди. Од ова се јавува свеста на детето или неговото општо чувство за добро и лошо. Во некои случаи, сугерирал Фројд, тие потиснати чувства можат да резултираат со несвесно чувство на вина. И додека таа вина можеби нема отворено да се чуствува, може и понатаму да има влијание на свесните постапки на индивидуата.
Што се случува ако Едиповиот комплекс успешно не се разреши? Како и кога конфликтите во другите психосексуални фази нема да се разрешат, ова може да резултира со фиксација во таа точка. Фројд сугерирал дека момченцето кое нема да се соочи ефикасно со овој конфликт станува „фиксиран за мајката“, а како возрасни личности овие поединци ќе бараат романтични партнери, кои ќе наликуваат на нивниот родител.
