Видови на компартмент синдром:
- Акутен компартмент синдром:
- Ова е итна состојба и обично настанува поради тешка повреда, како скршеница, здробување или изгореница. Притисокот во засегнатиот компартмент брзо се зголемува и го компромитира протокот на крв, што доведува до недостаток на кислород во ткивата (исхемија).
- Хроничен компартмент синдром:
- Ова е послабо изразена и подолготрајна форма, која обично се појавува кај спортисти поради повторливо преоптоварување на мускулите. Симптомите се појавуваат постепено при физичка активност и исчезнуваат по одмор.
Причини за акутен компартмент синдром:
- Траума (скршеница, удар, здробување)
- Хируршка интервенција или хематоми (крварење) во ткивата
- Изгореници или тесни завои/гипс што го компресираат компартментот
- Отоци или инфекции
Симптоми на компартмент синдром:
- Силна болка – која е надвор од пропорција на повредата и не се намалува со лекови за болка.
- Напнатост и оток на засегнатата област.
- Намалено чувство или пецкање во засегнатото подрачје.
- Слабост или парализа – ако состојбата прогресира.
- Отсуство на пулс во екстремитетот (во подоцнежна фаза).
Последици:
Ако притисокот не се ослободи, ткивата во компартментот може да умрат (некроза) поради недостаток на кислород и хранливи материи. Тоа може да доведе до трајно губење на функцијата на мускулите, нервите и крвните садови, и во најтешките случаи, до ампутација на екстремитетот.
Лечење на акутен компартмент синдром:
Акутниот компартмент синдром е медицинска итност и бара итна хируршка интервенција – фасциотомија, процедура при која се сече фасцијата (сврзното ткиво што го обвиткува компартментот) за да се ослободи притисокот и да се воспостави нормалниот проток на крв.
Компартмент синдромот може да биде поврзан со различни други здравствени состојби и ситуации, бидејќи тој е резултат на зголемен притисок во мускулните компартменти, кој најчесто е предизвикан од трауми или медицински состојби. Некои од овие состојби или фактори што можат да бидат поврзани со развојот на компартмент синдром вклучуваат:
1. Трауми и скршеници
- Скршеници на долгите коски (како бутната коска или подколенската коска) се најчеста причина за акутен компартмент синдром. Повредите предизвикуваат крварење или оток, што го зголемува притисокот во засегнатите компартменти.
2. Синдром на здробување
- Кога екстремитет е подложен на екстремно притискање (здробување), ткивата се оштетуваат, а при ослободување на притисокот доаѓа до нагло зголемување на притисокот во компартментите поради крварење и отоци. Ова може да предизвика и акутна бубрежна инсуфициенција поради ослободување на токсини од оштетените мускули.
3. Интраваскуларни инфузии или интравенски течности
- Ако интравенската течност (IV) навлегува во меките ткива наместо во вената (екстравазација), тоа може да предизвика оток и зголемен притисок во компартментот. Некои хемикалии што се користат во IV терапијата можат да предизвикаат оштетување на ткивата, што го зголемува ризикот од компартмент синдром.
4. Изгореници
- Длабоките изгореници предизвикуваат оток и цикатризација (настанување на лузни) на кожата, што може да го ограничи просторот во мускулните компартменти и да доведе до компартмент синдром.
5. Операции и постоперативни компликации
- По одредени хируршки интервенции, особено оние на екстремитетите или абдоминалната шуплина, може да се јават компликации во форма на оток или крварење, што може да доведе до зголемен притисок во компартментите.
6. Инфекции
- Тешки инфекции, особено ако доведат до голем оток или формирање на апсцес (гнојна кеса) во ткивата, можат да предизвикаат зголемен притисок и развој на компартмент синдром. Инфекциите можат да го зголемат воспалението и течноста во ткивата, што го зголемува ризикот од оваа состојба.
7. Длабока венска тромбоза (ДВТ)
- Долготрајната венска блокада може да предизвика оток и нарушен проток на крв во екстремитетите, што може да доведе до компартмент синдром.
8. Антикоагулантна терапија
- Лицата кои земаат антикоагулантни лекови (разредувачи на крвта) имаат зголемен ризик од внатрешни крварења. Ако крварењето се појави во компартментот, тоа може да предизвика зголемување на притисокот и развој на компартмент синдром.
9. Притисок поради тешки завои или гипс
- Ако гипс или завои се поставени премногу тесно, тоа може да го компресира ткивото и да предизвика зголемување на притисокот, што на крај може да резултира со компартмент синдром. Затоа е важно да се следат симптомите на оток и болка по поставување на гипс.
10. Прекумерна физичка активност
- Хроничниот компартмент синдром обично се јавува кај спортисти како резултат на долготрајно и интензивно напрегање на мускулите. Повторливите движења може да предизвикаат зголемување на притисокот во мускулните компартменти за време на активност, но симптомите обично исчезнуваат со одмор.
Заклучок:
Компартмент синдромот е честопати предизвикан од трауми и повреди, но може да биде поврзан и со различни медицински состојби како инфекции, хируршки интервенции или употреба на антикоагуланти. Брзата дијагноза и третман се клучни за спречување на сериозни последици.
