Слободни радикали се хемиски видови, кои можат да бидат атоми, јони или молекули одговорни за токсичниот ефект на кислородот во организамот. Тие имаат слободен електрон во својата надворешна обвивка кој е нестабилен и кој настојува да ги дестабилизира хемиските соединенија на тој начин што создава многу нови хемиски врзувања, кои можат понекогаш да бидат и разурнувачи на клеточната мембрана.
Во настојување да се врати во стабилна состојба слободниот радикал е многу реактивен.
Слободните радикали се продуцираат во организмот за време на биохемиски оксидо-редуктивни реакции во кои учествува кислородот. Слободните радикали стапуваат во реакција со несатурираните липиди од клеточната мембрана.
Тие во вид на цитотоксичен ендопероксид ја оштетуваат клеточната мембрана и предизвикуваат силни хемиски нарушувања. Се појавуваат и дејствуваат во разни ткива и органи кога е присутно некое воспаление, кога се внесуваат некои лекови или сме изложени на јонизирачки зрачења.
Слободните радикали имаат и физиолошка улога во организмот. На пример, водородниот пероксид се создава од пероксизоми во штитната жлезда, а се користи за јодирање на тироидните хормони. Супероксидот се создава во клетките, кои имаат способност да проголтуваат бактерии и вируси со цел да бидат уништени. Тој се продуцира и во други клетки – лимфоцити и фиброцити. Суперпероксидот има улога во внатрешната сигнализација и регулација на растењето. Азотниот оксид се синтетизира од аргинин и има силно раширувачко дејство на крвните садови, а во исто време може да функционира како пренесувач на нервни импулси.
Но, слободните радикали не се за потценување. Во обидот да се стабилизира и да ја неутрализира својата активност, слободниот радикал краде водородни јони од липидниот дел на мембраната на клетката; ова предизвикува реакција во фосфолипидите. Последица од ваквата реакција е деструкција на клетката. Во вакви услови се создава нестабилен кислороден радикал со неспарен електрон во орбитата на кислородот, кој предизвикува ланчана реакција која може да ја уништи клетката. Со помош на дизмутаза од супероксидите се добива водороден пероксид и нативен кислород. Водородниот пероксид со железото создава хидроксилен радикал, кој е одговорен за оштетувањата на клеточната мембрана.
Ако се создадат малку слободни радикали организамот лесно ќе се справи, но во одредени услови клетките трпат и до 1000 удари од слободните радикали за 24 часа.
Но, организмот има свои одбранбени механизми против слободните радикали. Тоа се антиоксидантите кои се создаваат или се внесуваат во организмот. Антиоксидантите ги стимулираат Т-лимфоцитите, го подобруваат чистењето и отфрлањето на непознати ткива и клетки и го зголемуваат дејството на таканаречените клетки убијци кои ги уништуваат туѓите клетки – тумори и габи. Нашиот имун систем постојано е бомбардиран од надворешни и внатрешни штетни материи и било каква помош што ја даваат антиоксидантите на организмот му е од голема помош, бидејќи тие се сојузници на нашето тело.
