Болестите на црниот дроб може да се манифестираат со различни симптоми, во зависност од типот и стадиумот на заболувањето. Некои од најчестите симптоми вклучуваат:
Општи симптоми:
- Замор и слабост
- Губење на апетит
- Гадење и повраќање
- Ненадејно слабеење
Симптоми поврзани со функцијата на црниот дроб:
- Жолтица (иктерус) – пожолтување на кожата и белките на очите
- Темна урина – урината станува темнокафеава
- Светла или бела столица – поради намалено излачување на жолчни пигменти
- Свраб на кожата – предизвикан од акумулација на жолчни соли во крвта
Симптоми на напредната болест:
- Отекување на стомакот (асцит) – задршка на течност во абдоменот
- Отоци на нозете и стапалата – поради задршка на течности
- Лесно создавање модринки и крварења – намалена продукција на протеини за згрутчување на крвта
- Ментални промени (хепатична енцефалопатија) – конфузија, губење на меморија, поспаност
Доколку забележите некој од овие симптоми, особено жолтица, отекување на абдоменот или ментални промени, треба веднаш да се обратите на лекар.
Жолтица (иктерус) е симптом кој се појавува кога има зголемено ниво на билирубин во крвта, што доведува до пожолтување на кожата, белките на очите и слузокожата. Билирубинот е пигмент што настанува при разградувањето на старите црвени крвни клетки и нормално се обработува од црниот дроб.
Причини за жолтица:
Жолтицата може да се појави поради различни нарушувања во телото:
-
Предхепатална жолтица (предизвикана од прекумерно распаѓање на црвените крвни клетки)
- Хемолитична анемија
- Маларија
- Српеста анемија
-
Хепатална жолтица (предизвикана од оштетување на црниот дроб)
- Вирусен хепатитис (Хепатит А, Б, Ц)
- Цироза на црниот дроб
- Алкохолно заболување на црниот дроб
- Лековита или токсична оштетеност на црниот дроб
-
Постхепатална (опструктивна) жолтица (предизвикана од блокада на жолчните канали)
- Жолчни камења
- Тумор на панкреасот или жолчните канали
- Запушување поради воспаление
Симптоми поврзани со жолтицата:
- Пожолтување на кожата и белките на очите
- Темна урина (кафеаво-црвеникава)
- Светла или бела столица
- Свраб на кожата
- Гадење, слабост и губење на апетит
Ако се појави жолтица, важно е веднаш да се консултирате со лекар за да се утврди точната причина и да се започне соодветен третман.
Темна урина може да биде знак на различни состојби, од безопасни до сериозни заболувања. Промената во бојата на урината може да биде предизвикана од внес на одредени храни, дехидратација или проблеми со црниот дроб, бубрезите и другите органи.
Најчести причини за темна урина:
1. Дехидратација
- Кога организмот е дехидриран, урината станува потемна (темножолта или кафеава) поради зголемената концентрација на отпадни материи.
- Решение: Зголемување на внесот на течности, особено вода.
2. Болести на црниот дроб и жолчните канали
- Хепатитис, цироза или опструктивна жолтица – зголеменото ниво на билирубин предизвикува потемнување на урината (боја на темен чај или кафе).
- Често е придружена со пожолтување на кожата и белките на очите, светла столица и свраб.
- Неопходна е лекарска консултација за испитување на функцијата на црниот дроб.
3. Хемолитична анемија
- Брзо распаѓање на црвените крвни клетки предизвикува зголемување на билирубинот во крвта, што доведува до темна урина.
4. Бубрежни заболувања
- Инфекции на бубрезите (пиелонефритис) – урината може да биде темна, заматена или со траги од крв.
- Гломерулонефритис – оштетување на бубрезите може да предизвика кафеава или црвеникава урина поради присуство на крв.
5. Присуство на крв во урината (хематурија)
- Причинета од инфекции, камења во бубрезите, тумори или повреди. Урината може да биде црвеникава, кафеава или со видливи траги на крв.
6. Одредени лекови и храна
- Лекови: Антималарични лекови, антибиотици (нитрофурантоин), лаксативи со сенна, хемотерапија.
- Храна: Цвекло, боровинки, рабарбара може привремено да ја затемнат урината.
Кога да се јавите на лекар?
Ако темната урина трае подолго време или е придружена со:
- Жолтица (пожолтување на кожата и белките)
- Болка во стомакот или грбот
- Гадење и повраќање
- Висока температура
- Отекување на телото
Неопходно е веднаш да се направат испитувања за утврдување на причината.
Светла или бела столица може да укажува на проблеми со жолчниот систем, црниот дроб или панкреасот. Оваа промена се јавува кога нема доволно жолчни пигменти во столицата, што може да биде резултат на намалено или блокирано излачување на жолчката.
Можни причини за светла или бела столица:
1. Опструкција на жолчните канали
- Жолчните канали може да бидат блокирани поради жолчни камења, тумори или воспаление, што спречува нормално исфрлање на жолчката во цревата.
- Често е придружено со жолтица, темна урина, болка во десниот горен дел на стомакот и чешање на кожата.
2. Болести на црниот дроб
- Хепатитис (вирусен, алкохолен или автоимуен) – воспаление на црниот дроб може да доведе до намалено производство на жолчка.
- Цироза – напреднато оштетување на црниот дроб го намалува нормалното лачење на жолчните соли.
3. Панкреасни заболувања
- Панкреатитис (воспаление на панкреасот) може да влијае на варењето и излачувањето на жолчката.
- Тумор на панкреасот – може да предизвика компресија на жолчните канали и да доведе до бела столица.
4. Лекови и хемикалии
- Одредени антибиотици, антимикотични лекови и орални контрацептиви можат да предизвикаат застој на жолчката.
- Прекумерна употреба на антиациди со алуминиум исто така може да доведе до бледа столица.
5. Малабсорпција на масти
- Целијакија или Кронова болест можат да го нарушат апсорбирањето на мастите, што предизвикува сива или белкаста столица со масна текстура.
Кога да се загрижите?
Ако светлата столица се појави само еднаш, може да биде резултат на исхрана или привремена промена во варењето. Но, ако трае повеќе од неколку дена, особено ако е придружена со:
- Жолтица (пожолтување на кожата и белките на очите)
- Темна урина
- Болка во горниот десен дел на стомакот
- Гадење и губење на апетит
Тогаш е неопходно да се побара лекарска помош за испитување на функцијата на црниот дроб, жолчката и панкреасот.
