Шеќерната болест е едно од најмасовните страдања на современиот човек, која лесно се дијагностицира и со правилна едукација одлично се превенира и се контролира. Овој прирачник, пред сé, е наменет за лицата со дијабетес и нивните најблиски, како и на стручните медицински лица кои се занимаваат со нивната едукација. Книгата ја препорачуваме и за студентите, како и за лекарите кои започнуваат да се занимаваат со дијабетес, за полесно стекнување на практични сознанија.
Шеќерната болест или Дијабетес мелитус (Diabetes mellitus) претставува хронична, или, би рекле, уште и доживотна болест, што се одликува со нарушување, пред сѐ, на метаболизмот на јаглехидратите, но и на мастите и протеините и со специфични промени на крвните садови.
Кога треба да ја контролирате гликемијата?
Наутро на гладно, два часа по ручекот, како главен оброк, и пред спиење. Овие правила важат за болните кои се само на диета или на таблети. Болните кои се на инсулин почесто треба да ја контролираат гликемијата, особено ако се ставени на т.н. интензивирана инсулинска терапија со примање инсулин пред секој оброк. Тогаш кога ќе сознаете која храна и во кое количество колку влијае врз гликемијата. Се препорачува и до шест мерења на гликемијата дневно, како гаранција за добра контрола Кај бремените жени со дијабетес, се препорачуваат минимум осум мерења дневно.
Денес се смета за најважно дека гликемиите не треба да бидат добри само на гладно, туку и по оброк (т.н. постпрандијална гликемија), со што сосема сигурно се преве-нираат компликациите на крвните садови!
Добрата постпрандијална гликемија, што ќе се движи блиску до нормалните вредности, е единствената превентива за дијабетичните компликации. Најдобри вредности се под 8 ммол/л два часа по главниот оброк (поточно: 7,8 ммол/л). Чести контроли треба да правите особено при:
1. Присуство на симптоми, како што се: жед, мокрење, сушење на устата, слабост, покачена телесна температура;
2. Слабеење;
3. Појава или присуство на некоја друга болест, од кој било вид;
4. Подготовка за операција или стоматолошка интервенција;
5. Промена во терапијата.
За честотата на контролите, како и за нивното значење, најдобро е да се консултирате со вашиот лекар.
Што е тоа постпрандијална гликемија?
Иако називот е латински, едноставно значи гликемија по оброк. Најважно е да се знае дека гликемијата два часа по оброк не треба да надмине 7,8 а најмногу до 8,0 ммол/л. Зошто е тоа важно? Од долгогодишните истражувања е утврдено дека ако вредностите на гликемиите на два часа по јадење не се спуштат под споменатите вредности, настануваат трајни промени на крвните садови, познато како гликозна токсичност или оштетувања што се должат на високиот шеќер. Докажано е дека:
• Постпрандијалните гликемии се важен и самостоен фактор за појавата на компликации на големите крвни садови (т.н. макроваскуларни компликации). Се смета дека постпрандијалните гликемии се поважен ризик фактор за садовните компликации отколку гликемеиите на гладно (DECODE, Baltimore Longitudinal Study).
• Постпрандијалните хипергликемии се едни од најважните причини за зголемен ризик од ретинопатија и како еден од најважните фактори за прерано слепило кај дијабетесот.
• Хипергликемиите по оброк се и главен фактор за задебелување на каротидните артерии.
• Доведуваат до зголемен ризик од тромбози на сите крвни садови, особено на оние што се од животно значење (мозокот, срцето).
• Доведуваат до зголемен ризик од појава на малигни болести, особено на панкреасот, кој има многу лоша прогноза, како и рак на дебелото црево и на дојката кај жени.
• Влошена меморија, како и влошување на чувствителноста на сетилата.
Како и да е, многу е важно да го мерите крвниот шеќер на два часа по оброците, особено по главниот (кај нас ручек). Практичното значење на овие мерења се состои во денешните можности за корекција на овие вредности со таблети и особено со инсулин.
Како влијаат високите постпрандијални гликемии врз крвните садови?
Механизмот е многу сложен. За вас е важно да знаете дека високиот крвен шеќер го оштетува најфиниот внатрешен слој на малите крвни садови. Со тоа, тие на почетокот стануваат попорозни, испуштаат течности. На местата на оштетувањата се таложат крвните плочки и масти и има можност од појава на тромбози т.е. намалена проодност на крвните садови што доведува до комплетно затворање на садовите и неможност да се снабдат органите со крв, како завршна фаза на оштетувањата на крвниот сад кај дијабетесот. Како и да е, високите гликемии, особено оние по оброк, доведуваат до задебелување на т.н. базална мембрана на капиларите (најмалите крвни садови), што е и најважна карактеристка на дијабетесот како болест. Добрите гликемии значат и добри крвни садови, како виза за добар и долг живот.
