Се поголем е бројот на заболени кои страдаат од “долготраен КОВИД-19“, односно кај кои симптомите не се повлекуваат и поради кои се отвораат постковид амбуланти. Најчесто остануваат или се појавуваат хроничен замор, главоболка, трнење, потешкотии со концентрацијата, отежнато дишење, губење на мирис, но пациентите со долг КОВИД-19, често пријавуваат и срцеви симптоми.
Пандемијата со КОВИД-19 се уште трае, луѓе и натаму се заразуваат, но расте и бројот на поединци кои ја прележале болеста и се во фаза на опоравување. Како изгледа опоравувањето од КОВИД-19? Им треба ли на овие пациенти следење, евалуација, рехабилитација?
Иако базата на податоци е ограничена, досега собраните и достапни податоци говорат за не така мал број на болни со продолжена, многу разновидна симптоматологија. Постојат неколку термини кои се користат за таа состојба: “долг ковид“, “долготраен ковид“, “пост акутен ковид-19“, “хроничен ковид-19“, “постковид синдром“.
Дали наведената консталација на симптоми е некој нов синдром специфичен за КОВИД-19 или е само преклопување на симптомите својствено за опоравувањето од слични болести, засега не е утврдено.
НАДЗОР И СЛЕДЕЊЕ
Опоравувањето од КОВИД-19, несомнено е континуитет. Во раната, акутна фаза на болеста, лекарите се концентрирани на лекување на акутната болест и акутните компликации. Во фазата на опоравување заостануваат или пак се појавуваат некои нови симптоми поради што одредени пациенти имаат потреба од адекватен медицински надзор и следење.
Типични симптоми, кај дури над 35% од случаевите, по акутната фаза вклучуваат замор, отежнато дишење, болки во градите и кашлица. Освен физички, не така мал број на болни имаат и психички тегоби – анксиозност, депресија, симптоми слични на посттрауматско стресно пореметување.
Некои симптоми брзо исчезнуваат, по две до четири недели, а според сегашните достапни сознанија, некои може да траат со месеци (4-6 месеци).
За да не се пропушти развојот на некои компликации или пак појава на некои нови болести и состојби, лекарите велат дека е важно соодветно да се реагира и да се направи дополнителна дијагностичка обработка со упатување на индицирани специјалистички прегледи.
Важно е, со целни насоки, да се обрне внимание на отежнатото дишење, кашлицата, болката, односно бил кој вид на нелагодност во градниот кош, срцебиење, вртоглавица, слабост, кризи на свеста. Овие пречки несомнено бараат целен, клинички преглед со мерење на виталните параметри, снимање со електрокардиограм и рендгенска снимка на интраторакалните органи.
ДОЦНИ КОМПЛИКАЦИИ
При анамнезата треба да се обрне внимание на тоа дали симптомите се постојани, се влошуваат или пак се работи за појава на нови симптоми кои може да упатуваат на развој на доцни компликации од КОВИД-19, како што се миокардна повред или воспаление, белодробна емболија, секундарна бактериска пневмонија или таложење на гној.
За време на клиничкиот преглед, треба да се измери вредноста на крвниот притисок и да се одреди степенот на сатурација на кислород во крвта со пулсен оксиметар. Треба да се процени и можното присуство на фиброза, плеврален излив, консолидација на белодробен паренхим, срцеви шумови, перикардијално триење, појава на 3. или 4. тон на срцето. За пациенти кои се жалат на палпитации (чувство на прескокнување на срцето), чувство на слабост и малаксаност, обично е доволен електрокардиограм, што може да се надополни со 24-часовно електрокардиографско снимање (холтер).
ТЕРАПИСКИ ПРИСТАП
Терапискиот пристап за најчестите постковид симптоми значајно не се разликува од терапискиот пристап при симптоми на други болести кои немаат врска со КОВИД-19.
КАРДИОРЕХАБИЛИТАЦИЈА
Кај повеќето пациенти кои имале умерено тешка до тешка форма наКОВИД-19, се препорачува рехабилитација што е можно порано. Идеално, тоа би било во рок од 30 дена по закрепнувањето од почетната, акутна фаза на болеста. Пред почетокот на програмата за рехабилитација, на сите пациенти треба да им се проценат можните срцеви симптоми со, во зависност од индикацијата, дополнети со насочен, срцев дијагностички третман. Програмата за рехабилитација треба да трае шест до осум недели, со можно продолжување по проценката на клиничката состојба. Способноста на поединецот да се врати на работа и нормалните физички активности се проценува индивидуално, во зависност од физичката состојба и коморбидитетите. За враќање на потешки спортски активности, особено по миокардитис, акутен коронарен синдром и слично, дефинитивно мора да одлучи кардиолог.
