Пишува: Д-р Елизабета Бабушку
Радиодијагностичар, супспецијалист по мама и гинеколошка дијагностика
Дојките се додаток на кожата кои се симбол на женската убавина и и даваат на жената вистинска вредност на жена и мајка. Тие се изградени од масно и сврзливо ткиво, крвни садови и нерви, лимфни садови, жлездно ткиво и млечни канали. Млечните канали се радијарно поставени и со од 15 до 20 отвори излегуваат на брадавицата на дојката.
Зошто се случува истекување течност од дојките и кога тоа е опасно?
Основната функција на епителот на жлездното стебло на дојката е секреција (лачење, производство на течност) која е контролирана со сложен неврохормонски механизам. – Хистолошки е потврдено дека во жлездното ткиво и во млечните канали кај здрави жени од која било возраст постојат капки секрет. Причината е постоење на физиолошка секреција вон бременост и доење, која е во рамнотежа со ресорпцијата. Кога оваа рамнотежа ќе се наруши се појавува секрет на брадавицата независно од бременост и лактација (доење). Тоа е патолошка состојба (mamma secretans).
Секрецијата од брадавиците може да потекнува од дојката (мамарно) или да е предизвикана од други причини (екстра-мамарно).
Патолошка секреција од екстра-мамарно потекло е галактореа (млечен исцедок), и чини 80% од сите случаи на секреција. Галактореата е перзистентно лачење на млеко од брадавиците, кое не е поврзано со породување и доење, односно постои и по 6 месеци од престанокот на доењето. Тоа е последица на екстра-мамарни патолошки промени кои се одразуваат на хипоталамусно-хипофизарната спрега. Секрецијата е од двете брадавици, а проблемот е ендокринолошки.
Патолошка секреција од мамарно потекло (од дојката). Оваа состојба е застапена во 20% од случаите со секреција. Нејзиното клиничко значење е да се исклучи или потврди евентуален карцином.
Основните патолошки промени кои можат да бидат проследени со секреција од брадавиците се:
- Израстоци – задебелување во млечните канали (папиломи, папиломатоза, папиларни карциноми, дисплазии и др.)
- Воспалителни промени
- Комбинација од воспалителни промени и израстоци (задебелувања во млечните канали)
Секрецијата од еден канал и од една дојка (унилатерално) секогаш бара детално испитување, бидејќи ваквата појава може, но не мора да значи постоење на малигни промени (карцином). Секрецијата може да биде спонтана – оскудна, капка по капка и обилна, континуирана во млаз.
Мојата порака до женската популација, независно од возраста, е да не ја занемарува појавата на секрет од брадавиците. Благовремено да се јават на преглед кај доктор-радиодијагностичар кој ќе направи правилна процена за тоа што треба дијагностички да се направи за решавање на проблемот.
ШТО ПОКАЖУВА БОЈАТА НА СЕКРЕТОТ
Бојата на секретот може да покаже кои се причините за промената која доведува до секреција. Тој може да биде крвав (хеморагичен) и нехеморагичен (млечен, серозен, сиво-зелен или густ како паста).
НЕХЕМОРАГИЧЕН СЕКРЕТ
- Млечниот секрет може да биде белузлав или жолтеникав и најчесто е последица на функционални нарушувања.
- Серозниот секрет е бистар и е последица на промени во млечните канали, папиломи, цистични промени и сл., а поретко може да е резултат од карцином.
- Сиво-зелениот секрет е последица на фиброцистична мастопатија или дисплазија.
- Густ секрет како паста со жолтеникава боја е знак на воспалителни промени.
ХЕМОРАГИЧЕН СЕКРЕТ
Крвав секрет (mamma sangvinans ) е секогаш суспектен за карцином.
Вистинскиот дијагностички предизвик е откривање на патолошката причина за крвавиот секрет, кога не постои тумор маса во околното ткиво. Целокупната дијагностичка постапка се насочува според клиничкиот преглед и анамнестичките податоци добиени од пациентката во текот на прегледот.
Неинвазивни методи кај секреција од брадавицата се: земање брис за цитолошка, бактериолошка анализа на секретот, тумор маркери, нативна мамографија, галактографија (контрасна мамографија) и ултразвук.
Магнетната резонанса на дојки не е индикација за преглед на дојки со крвав исцедок, бидејќи не дава повеќе информации од претходно наброените методи.
Нативната мамографија е базична метода со која се започнува прегледот. Целта е да се прикажат: туморска промена или микрокалцификати суспектни за карцином, фиброцистична мастопатија без други промени, проширени млечни канали полни со секрет и интрадуктални папиломи (задебелувања во млечните канали од поголеми размери може да се видат на нативна мамографија).
Галактографијата (контрасна мамографија) е индицирана кај обилна секреција од една брадавица и од еден канал, особено ако секретот е крвав. Прегледот се изведува многу едноставно и безболно. Пациентката лежи и со специјална канила се влегува во отворот на млечниот канал, од каде што се добива исцедок при притисок на брадавицата. Преку канилата се внесуваат 2-3 милилитри контрасно средство, кое го исполнува млечниот канал и ја прикажува неговата внатрешност со патолошката промена. Откако ќе се пласира контрасното средство, се прават стандардни проекции на мамографија.
