Пишува : Д-р Лидија Паланова, специјалист по интерна медицина
Високиот крвен притисок е најчестиот здравствен проблем на возрасните граѓани, но загрижувачки е што мачи и сѐ помлади, а кога ќе се појави, главно нема препознатливи и карактеристични симптоми. Според критериумите на Светската здравствена организација, за нормални вредности на крвниот притисок се сметаат до 139 милиметри живин столб за систолен, или општопознат како горен притисок, и 89 милиметри живин столб за дијастолен – долен притисок. За артериска хипертензија зборуваме кога притисокот е 140 со 90 милиметри живин столб или повисок, во три мерења едноподруго, во текот од една до три недели. Докторите разликуваат два вида хипертензија: примарна – застапена кај 89 отсто од популацијата, и секундарна, која е резултат на некое познато заболување (болест на бубрезите или на жлездите).
Лекување
Вообичаено е притисокот да се мери наутро, половина час по земањето на утринската терапија, што значи во исто време во текот на неколку месеци. Дневните мерења се инцидентни во зависност од активностите и појавата на некој симптом, кој би можел да укаже на промена на вредноста. Пациентот треба да ги запише и да ги носи со себе вредностите при посета на матичниот лекар. Со самомерењето не треба да се претерува, особено ако во подолг временски период крвниот притисок е добро регулиран. Секоја нелекувана хипертензија со тек на време доведува до оштетување на срцето, мозокот, очите или бубрезите. Лекувањето на полесните облици главно е симптоматско и опфаќа намалување на телесната маса, помалку сол во исхраната, физичка активност од барем триесет минути петпати во неделата, престанок на пушење, намалено пиење алкохол, справување со стресот преку вежби за релаксација.
Третманот со лекови се применува кај оние со други придружни срцеви заболувања, долго нерегулирана хипертензија со висцерализација (оштетување на други органи од самиот притисок). Денес постојат повеќе групи антихипертензивни лекови. Изборот на терапијата е индивидуален, во зависност од повеќе фактори, првенствено од вредностите на притисокот, срцевата фреквенција, постоење на одредени оштетувања на срцето, како што е задебелување на срцевиот мускул или срцевото проширување (дилатација). Секој лек е добар доколку ја доближи вредноста на крвниот притисок блиску до оптималната. Најчесто се започнува со еден лек и, доколку неговата максимална доза во одреден период не го дава очекуваниот ефект, во терапијата се вклучува уште еден.
Терапија
Особено е важно пациентите правилно да ја земаат пропишаната терапија. Доколку се работи за еден лек во една доза, тој треба да се земе наутро, на гладно, а доколку е во две дози, втората доза да се земе најдоцна до 18 часот. Погрешно е ако терапијата се прима навечер, пред спиење. Доколку се пропушти утринската доза, попладневната треба да се земе порано.
Важно е пациентите со хипертензија да знаат дека притисокот во различен период од денот може да варира и не треба да се вознемируваат при добивање лош резултат на едно мерење. Вистинската слика за регулираноста на крвниот притисок ја даваат мерењата забележани во подолг временски период. Акутните стресни состојби, кои можат да доведат до енормен скок на крвниот притисок, не треба да се лекуваат со зголемување на дозата на лекот, туку со додавање седатив. Ако во подолг период, и покрај редовното земање на терапијата и спроведувањето на задолжителниот хигиено-диететски режим, крвниот притисок е нерегулиран, терапијата треба да се коригира. Самоиницијативно менување на терапијата со додавање лекови по сопствен избор не се препорачува.
Контроли
Во почетокот контролите се почести. Обично првата е за еден месец, а понатаму се прават на три месеци во тек на првата година. Добро регулираната хипертензија кардиолошки се контролира еднаш-два пати годишно. Вообичаено е пациентите да го посетуваат матичниот лекар еднаш месечно за пропишување на редовната терапија, при што им се контролира и крвниот притисок. Особено важно е пациентите да го мерат крвниот притисок во домашни услови, најдобро со живин манометар, а да се избегнуваат дигиталните апарати, со кои притисокот се мери на рачниот зглоб.
