Пишува: Д-р Верче Тодоровска, дерматолог
ДЕРМОСКОПИЈА – ефективна, неинвазивна дијагностичка процедура за диференцијација на меланомот од останатите карциноми на кожа или бенигни лезии.
Почетоците на оваа површна микроскопија на кожата, датираат од средината на минатиот век, дури во 90 се конструираат првите рачни дермоскопи, кои нудат увид во суптилната морфологија на кожните структури под површината на кожата, невидливи за голото око. Почнуваат да се воспоставуваат јасни критериуми во дијагностицирањето на најразлични пигментни промени кои се ревидираат и надополнуваат постојано. Во последните 20 години е направен сериозен исчекор во употребата на дермоскопската анализа пред се во раната детекција на меланомот ,за денес да се применува и во дијагностика на најразлични дерматози од општата дерматологија; воспалителни, автоимуни, инфективни заболувања, болести на ноктите, косата – (инфламоскопија, ентемоскопија, онихоскопија, трихоскопија).
Докажани се хистопатолошките корелации на дермоскопските структури со промените во ткивото, што понатаму помага во комуникацијата мегу клиничарот и патологот. На клиничарот да ја биоптира точно суспектната регија, а на патологот да направи повеќе пресеци од вистинското место на донесениот материјал со што расте точноста во дијагностицирањето и се намалува можноста од лажно негативни наоди.
Направени се бројни клинички студии кои ја докажуваат нејзината дијагностичка вредност, споредбено со обичниот клинички преглед – процентот на новоткриени малигноми расте од 75% на 90%, бројот на непотребни ексцизии на бенигни промени се намалува, има помалку лажно позитивни наоди, и секако најважно од се се зголемува бројот на тенки меланоми, односно меланоми откриени во најраната фаза кога дебелината на туморското ткиво е под 1 мм. и е ограничена само на најповршниот кожен слој – епидермисот. Ова значи дека туморот останува ограничен или локализиран само на кожата, нема локалани или далечни метастази,кои многукратно ги намалуваат шансите за преживување од 98% на 64% со регионални до 23% далечни метастази. Само едуциран дерматолог може успешно да ја користи дермоскопијата во раната детекција на меланомот и дијагностика на останатите кожни карциноми. Тоа подразбира бројни курсеви и обуки за совладување на фасцинатната дермоскопска азбука, за правилна интерпретација на бројни специфицни дијагностички обрасци кои се однесуваат на дистрибуцијата на бои и дермоскопски структури што може да сугерираат малигна или бенигна природа на лезијата.
Алатката која ни овозможува да го направиме дермоскопскиот преглед на кожата се вика дермоскоп, рачен микроскоп, еден вид оптички инструмент кој нуди 10 кратно зголемувањее ,со вграден извор на светлина.
Првите дермоскопи користеле само неполаризирана светлина што налага премачкување на површината на кожата со имерзиона течност, алкохол или масло, што ја редуцира рефлексијата на светлината, а ја зголемува транспарентноста на стратум корнеум – најповршниот слој на кожата. Тоа ни овозможува визуелизација на специфицни структури од подлабоките слоеви, епидермисот, дермоепидермалната јункција и папиларниот дерм како и одредување на локацијата и дистрибуцијата на меланинот. Со воведување на извор на поларизирана светлина во современите дермоскопи потребата од имерзија е надмината, овозможена е подобра визуелизација на дермоскопските структури и без контакт со површината на кожата, што е многу важно во проценка на видот и дистрибуцијата на крвните садови, одредени структури кои се карактеристичен знак за малигнитет исто така не можат да се видат со неполаризирана светлина. Затоа најдобро е дермоскопот да ги комбинира обата начини на осветлување, односно да има два модалитета, на работа, со поларизирана и неполаризирана светлина.
Прегледот со рачен дермоскоп некогаш не е доволен да се направи конечна евалуација на кожната промена, дали е бенигна или малигна.
Во случај на суспектна промена која нема доволно елементи за да биде прогласена за малигна ниту пак сме 100 % сигурни во нејзината бенигност се изведува дигитална дермоскопија. Со помош на посебен апарат сликата која ја гледаме преку дермоскопот ја пренесуваме на компјутер и ја зачувуваме, така да покрај можноста за подолготрајно набљудување и анализа на дермоскопските структури, имаме можност и од многукратно зголемување на истата со висока резолуција, што некогаш може да биде и причина за неточна дијагноза. Дигиталната или компјутеризирана дермоскопија нуди и многу други предности, на прво место секвенционирано следење на суспектни лезии, евалуација и следење на пигментни промени кај лица кои имаат повеќе од 50 бенки, моле мапинг, т.е документирање на локацијата, големината и бојата на сите бенки, нивно следењее на одредени временски интервали со копмарација на дигиталните фотографии, користејќи посебен софтвер, што исто така помага во детектирањето на т.н .бавно растечките или пак меланоми со недоволно евидентни знаци на малигнитет.
Следење на пигментните промени со дигитална дермоскопија се препорачува и кај лицата со меланом во личната или фамилијарна анамнеза,лица со историја на сончеви изгореници во детството, користење на солариум пред 35. ,особено до 18. година од животот, лица со светла кожа, светли очи руса или црвена коса и реципиенти на трансплантирани органи.
Дермоскопскиот преглед ги има сите атрибути на добар тест прецизност ,никакви споредни ефекти, таргетира заболување кое доколку се остави нелекувано е животозагрозувачко, но со раното откривање може ефикасно да биде третирано и излекувано.
Дермоскопскиот преглед е неинвазивен, безболен, не бара посебна подготовка ниту пак одзема многу време. Секој може и треба да го направи барем еднаш во годината, сметајте го како и секој друг превентивен преглед за рано откривање на малигно заболување (ПАП, ехо на дојка, мамографија, ехо на простата). Дури и најагресивниот и најопасниот меланом на кожата доколку се открие навреме може да се излекува.
Не смееме да дозволиме никој да умре од меланом, единствениот канцер кој се развива на површината на нашата кожа, видлив и достапен за преглед!
