Пишува: доц.др.Билјана Митревска
Институт за физикална медицина и рехабилитација, Скопје, Р.Македонија
Рехабилитациските цели кај кинезитерапијата во постоперативниот период на фрактурите на бутната коска се остваруваат преку:
Вежби за кинетички синџир на целиот долен екстремитет, вежби за јакнење на мускулите, функционални активности, одење и трансфер. Терапевтските вежби започнуваат уште на денот на операцијата: абдукциска перница, вежби дишење и вежби за циркулација.
Од 1-2 ден се почнува со вежби за опсег на движења во колк и колено, флексија и абдукција во колк, јакнење на мускулите (субмаксимални изометрички контракции на глутеусите и на м.квадрицепс), седење околу 30 минути на високи столови , без прекрстени нозе, станување од кревет, вертикализација и оптоварување (20-50%), одење со помош на ортопедско помагало (одалка, патерици) и вежби за здравиот екстремитет.
Од 3-4-7-14 ден освен вежбите, се подучуваат да користат седиште за тоалет, када, помагала за облекување, инвалидска количка. Од 14 ден- 6 месеци: флексија во колк до 90ст., функционална независност, самостојност во одот со патерици по рамно, по скали, активности во секојдневните активности и прогресивни вежби со отпор за зајакнување на мускулните групи на ногата.
Кинезитерапијата се состои од вежби и тоа: за скочен зглоб, за надколена и глутеална мускулатура, вежби за мускули абдуктори и аддуктори, вежби за мускулус квадрицепс, за флексија и екстензија во колк и колено, одење по скали.
Позитивната улога на кинезитерапијата се прикажува во: стимуларањето на остеогенезата; подобрување на снагата, флексибилноста и координацијата на мускулите; подобрување на постурата и рамнотежата, а со тоа и на функционалниот статус; намалување на болките и превенција од повторниот пад и ризикот од повторна фрактура.
Пациентите по физикалниот третман и рехабилитација се обучени за одење со помош на ортопедско помагало, одалка, патерици или бастум. По една година дел од пациентите одат со помош на помагало, а дел од нив и без помагало, самостојно. Искуствата од пракса укажуваат на постоење на висока стапка на напуштање на терапијата од страна на повозрасните пациенти, кое се должи на: интензитетот на вежби, кои понекогаш стануваат неподносливи или демотивирачки; на ограничена подвижност, независно од тоа дали е предизвикана од физички или когнитивни фактори како и присуство на други коморбидитети.
Голема улога во рехабилитацијата има и хидрокинезитерапија, како и балнеотерапијата.
Постојат бројни студии кои го истражуваат ефектот на рехабилитацијата кај оперативно решени пертрохантерни фрактури. Истражувањето со наслов СПОРЕДБА НА МАГНЕТОТЕРАПИЈА НАСПРОТИ ТЕРАПИЈА СО ИНТЕРФЕРЕНТНИ СТРУИ КАЈ ПАЦИЕНТИ СО ОПЕРАТИВНО РЕШЕНА ПЕРТРОХАНТЕРНА ФРАКТУРА НА ФЕМУРОТ ТИП KYLE I,II преставува проспективна рандомизирана клиничка студија, спроведенa во Институтот за физикална медицина и рехабилитација – Скопје, која опфати две групи со вкупно 90 испитаници со оперативно решена пертрохантерна фрактура, Kајл тип I,II со фиксација на динамички имплантат-ДХС (Dynamic hip screw).
Испитаниците се поделени во две групи: испитувана група – 45 пациенти, третирани со кинезитерапија и магнетотерапија и контролна група – 45 пациенти, третирани со кинезитерапија и интерферентни струи. Следени се во период од една година, за чие време се извршени три контролни прегледи, на првата контрола на денот на исписот, по 6 и по 12 месеци.
Резултатите, согласно направената анализа, пациентите третирани со кинезитерапија и магнетотерапија имаат за 4,125 пати поголема веројатност по 12 месеци, да имаат формиран калус, споредено со пациентите кои биле третирани со кинезитерапија и интерферентни струи [OR=4,125 (1,694 – 10,046) 99% CI].
Во однос на Харисовиот скор за колкови, на физикалниот преглед при испис, по 6 и 12месеци, Харисовиот скор за колкови во групата третирана со магнетотерапија е сигнификантно поголема споредено со истата во групата третирана со интерферентни струи т.е. состојбата на пациентите е сигнификантно подобра во групата третирана со магнетотерапија. Согласно споредбата на медијаната на Харисовиот скор на колкови во двете групи анализата укажа дека состојбата по 12 месеци кај 50% од пациентите третирани со магнетотерапија се оценува како одлична споредено со состојбата кај 50% од пациентите третирани со интерферентните струи, која се оценува како значително добра.
Во однос на квалитетот на живот, анализата на испитуваната и контролната група, по 12 месеци, укажа дека пациентите третирани со магнетотерапија имаат подобар квалитет на живот споредено со пациентите третирани со интерферентни струи во однос сите осум параметри на SF-36.
Во постоперативната рехабилитација на пертрохантерните фрактури со фиксација на динамички имплантат-ДХС, терапија на избор е кинезитерапија и магнетотерапија, од која има подобрување како во функционалниот статус, така и во стимулација на остеогенезата и квалитетот на животот кај повозрасните пациенти.
