Стручно со доц. д-р Жанина Переска: Само една отровна печурка може да предизвика смрт

Пишува: доц. д-р Жанина Переска, специјалист-интернист на Клиниката за токсикологија

Карактеристичниот пријатен вкус и богатството со протеини и минерали ги направија печурките гурмански деликатес во кујните ширум светот. Но, со векови е познато дека постојат одделни видови на отровни печурки кои можат да доведат до смртен исход.

Труењата со печурки ( lat. Mycetismus) се случуваат најчесто случајно, при собирање и консумирање на отровни печурки т.н.отровни двојници, кои со својот надворешен изглед се многу слични на печурките кои се јадат.

Многу од искусните берачи на печурки биле отруени поради консумирање на токсични двојници печурки. Внимателните познавачи на печурки собираат само еден вид на печурка и секогаш еден примерок оставаат во хартиена кеса за евентуална подоцнежна идентификација, доколку се развијат симптоми на труење.

Труењата со печурки (мицетизам) се должат најмногу на погрешна идентификација на печурките при нивното собирање. Во повеќе од 95% од случаите, труењето се јавува заради погрешна идентификација, а во помалку од 5% печурките биле намерно употребени поради нивните психостимулативни својства. Во отсуство на идентификација на печурката од стручно лице, миколог, секое труење со печурки се смета за сериозна закана за здравјето на човекот и е потенцијално летално.

Клиничката презентација на труењето со печурки може да се подели во неколку групи на обележја:

• гастроинтестинален синдром кој го карактеризираат обилни повраќања, стомачни грчеви и дијареја со ризик за дехидратација. Токсините кои го предизвикуваат се наречени со заедничко име гастроинтестинални иританси,
• алергиски синдром кој го карактеризираат појава на црвенило по кожата,чешање, проследена со изразени потешкотии при дишењето,
• невролошки синдром кој го карактеризира клиничка слика со халуцинации, дезориентираност, конфузност, агитираност, главоболка и срцебиење. Овие психотропни печурки се уште познати под називот т.н.магични печурки.

Предизвикувачи на труењето се неколку вида на токсини кои се среќаваат пооделно во различни видови на печурки, како што се  мускарин, псилоцибин, мусцимол, иботенична киселина.

Посебен подвид од овие труења се развива при ингестија на печурки од родот Coprinus, кои се јадливи и не се отровни, но доколку се консумирани со алкохол даваат клиничка слика на Антабус слична реакција проследени  со срцебиење, трнење и тежина во рацете и нозете, црвенило, главоболка, потешкотии при дишење. Во литературата е опишана појава на овие клинички знаци при консумација на алкохол дури и после 5 дена од оброкот со печурката од овој род.

Овие синдроми спаѓаат во труења со печурки со кус инкубационен период, што значи дека симптомите на труења се јавуваат максимално до 6 часа после консумацијата на печурката.

Потенцијално фатални се интоксикации предизвикани со печурки кои манифестираат симптоми на труење после повеќе од 6 до 24 часа по консумацијата на печурката т.н. со долг инкубационен период. Првичните симптоми се профузни повраќања, колериформни дијареји, стомачни спазми и дехидратација. Тие предизвикуваат  тешко оштетување на црниот дроб (хепатотоксичност) и бубрезите (нефротоксичност) т.н. Фалоиден синдром кој го карактеризира најнизок степен на преживување. Најголем летален потенцијал имаат токсините т.н. циклопептиди, како аматоксинот, помалку фалоидинот, а се среќаваат во spp Amanita, spp Lepioтa, spp Galerina. Аманитините претставуваат термостабилни токсини односно со термичка обработка ( варење, печење) тие не се уништуваат, во вода се нерастворливи, а опишани се случаи кога опстојале повеќе години во исушена отровна печурка.

Според податоците на Токсиколошкиот информативен центар, УК Токсикологија, во изминатите години во тек на пролетните месеци се регистрира умерено зголемување на бројот на пациенти  затруени со берени отровни печурки, а најголем број на овие труења се регистрира во раните есенски месеци.

Препораките до граѓаните се да консумираат комерцијално одгледувани печурки, дистрибуирани преку малопродажната мрежа.

• Да се избегнува берење на диви печурки, па ниту пробување на печурката.
• Дури и отровните печурки се вкусни!
• Доволно е една отровна печурка да предизвика смртен исход.
• Ако не сте сигурни дали печурката е безбедна за јадење, не јадете ја!
• Не купувајте печурки преку интернет!

Децата се посебно осетливи на дехидратацијата и токсичниот ефект на печурката. Деца помлади од пет години имаат природна наклонетост да ги стават работите во уста. Ако имате дете, редовно проверувајте ја вашата градина и парк каде се играат и отстранете ги печурките за да го намалите ризикот од случајно труење.

Примерок или слика од консумираната печурка може да помогне во идентификација на печурката и проценка на ризикот.

Првични мерки за помош се рехидратацијата и медицинскиот јаглен. Не го спречувајте повраќањето посебно во првиот час на презентацијата на труењето.

Доколку имате било какви тегоби после консумирање на берени печурки, во секое време јавете се на 02/3147-635 или побарајте помош во најблиската општа болница.