Пишува прим. д-р Лидија Бисеркоска -Атанасовска, дерматовенеролог
Прекумерното потење или хиперхидроза е честа појава и претставува несвесна реакција на телото како одговор на покачувањето на телесната температура, на емоционални возбуди или психички напори. Потењето е под контрола на нерви што се дел од автономниот нервен систем, кој контролира многу несвесни функции на телото, а на работата на потните жлезди често влијаат и многу фактори, како што се температурата и влагата на околината, хормонални, нервни и метаболни нарушувања, разни лекови… – Терапија што го намалува потењето се антиперспирантите. Тие се различни од дезодоранстите, кои, најчесто, имаат антибактериски ефект, па тие две обично се комбинираат во еден.
Лошиот мирис не значи хиперхидроза
Најчесто прекумерно потење е т.н. симетрична хиперхидроза, односно потење што е локализирано најчесто на двете дланки, на стапалата, потење под пазувите, на лицето и на косматиот дел од главата, или пак комбинација од сето ова.
Причината за ова потење е непозната, а почнува во тинејџерските години и е со тенденција за намалување со возраста. Наспроти локализираната, генерализирана хиперхидроза е потењето кога е зафатено целото тело. Тоа е последица од инфекции, хормонални промени (менопауза), шеќерна болест, зголемена функција на тироидната жлезда или лекови како што е флуоксетин (антидепресив). Понекогаш и за овој тип потење не може да се открие причината. И двата типа потење се видливи – влажна облека, потни дланки, влажен врат и коса.
За уочливоста на потењето се одговорни потните жлезди што секретираат вода (екрини), додека за мирисот на потта се важни апокрините. Лошиот мирис на телото не значи хиперхидроза, но испотени стапала, долго време во затворени обувки, создаваат услов за прекумерно множење на бактерии што вообичаено не се штетни, но создаваат лош мирис.
Третмани
Вашиот доктор може да направи неколку теста за инфекција, шеќерна болест или за разни други состојби и, ако постои причина, прекумерното потење може да се излекува. Повеќето луѓе веќе имаат пробано голем број антиперспиранти што ги има на пазарот. Ако со нив не се контролира потењето, треба да се јавите на лекар-дерматолог. Во тие комерцијално достапни антиперспиранти има активна состојка алуминиумхлорид. Препарати со висока концентрација се препишуваат за прекумерно потење аксиларно (под пазуви), стапала и дланки, а пак формалин во течна состојба е дозволен само за стапала. Во лекувањето на прекумерното потење се применува и т.н. јонтофореза. Тоа е постапка при која се употребува електрицитет за да се „исклучат“ потните жлезди. Овој третман најчесто е ефективен за рацете и за нозете.
Терапијата трае 10-20 минути и се повторува неколку пати. Хипердрозата може да се лекува и со ботокс (botulinum toksin Botox), кој може да се инјектира во мали дози и притоа се блокира работата на нервите што ги активираат потните жлезди. Оваа терапија дејствува веднаш, ефектот трае вообичаено шест месеци, а третманот може да се повторува најчесто за потење под пазувите, но не на поголеми регии. На кожата се нанесува анестетски крем, но овој дел вообичаено и не е толку чувствителен на болка. За стапала и за дланки поретко се употребува ботокс, бидејќи може да предизвика преодна слабост на екстремитетите, а и постапката е болна.
Ако не е можен третман или нема доволен ефект од него, важно е пациентот да ги забележи кај себе сите негови состојби и ситуации што му предизвикуваат потење и да ги избегнува. На тој начин можеме самите да си помогнеме во справувањето со прекумерното потење. Тие ситуации или тригер-моменти вообичаено се: престој во места со зголемена температура, брзање, пиење алкохол, јадење зачинета храна… Како самопомош се смета и носењето на Т-маици, кои дејствуваат како собирачи на потта, ставање влошки под пазувите, потоа носење облека од природни материјали, како и носење кожени обувки што би требало во текот на денот да се менуваат, затоа што испотените обувки се сушат и по неколку дена.
Подготви: Сања Наумовска/sanja@panacea.mk
