Пишува: Проф. д-р Јордан Минов, специјалист пулмолог
Раководител на Одделот за физиологија на трудот при Институтот за медицина на трудот на Р.Македонија
Диференцијалната дијагноза на бронхиектазиите (БЕ) кај возрасни, особено во почетните фази на болеста, се прави првенствено со другите хронични опструктивни болести, односно ХОББ, астмата и ЦФ. БЕ и другите хронични опструктивни белодробни болести имаат повеќе сличности, а според некои автори ХОББ и астмата се причина за појава на БЕ кај релативно голем број на пациенти со БЕ. Од друга страна, помеѓу овие болести постојат и значајни разлики во поглед на патогенезата, клиничките манифестации, текот и прогнозата на болеста.
БЕ И ХОББ
БЕ се честа придружна болест кај пациентите со ХОББ. Според резултатите од систематскиот преглед и мета анализата на трудовите објавени во 2014 година, зачестеноста на БЕ кај пациентите со ХОББ изнесува 54,3% (25,6-69%), па авторите заклучуваат ХОББ со придружни БЕ може да се смета за посебен фенотип на ХОББ што има јасна предиктивна вредност. Пациентите со ХОББ и придружни БЕ имаат поизразени симптоми и поизразено намалување на белодробната функција, почести егзацербации и повисока стапка на морталитет во споредба со пациентите со ХОББ кои што немаат придружни БЕ.
Од друга страна, може да се направи јасна дистинкција помеѓу двете болести. Настанувањето на ХОББ е поврзано со изложеноста на штетни честички и гасови од животната и работната средина, првенствено тутунскиот чад, а се чини дека овие фактори немаат поголема улога во настанувањето на БЕ.
Основни симптоми на БЕ се кашлицата со искашлување и рекурентните респираторни инфекции. Пациентите со ХОББ имаат кашлица со искашлување, што може да биде прилично изразена, но покрај неа, доминантен симптом е диспнеата, на почетокот од болеста, при физички напор, а со нејзина прогресија и при мирување, која што кај пациентите со БЕ не е ниту честа, ниту многу изразена доколку ја има.
Дијагнозата на ХОББ се темели врз функционалниот наод на перзистентна опструкција на дишните патишта, додека дијагнозата на БЕ е анатомска, односно се темели врз наодот на HRCT на карактеристични морфолошки промени на дишните патишта кои што не се сретнуваат кај пациентите со ХОББ, независно од тоа што со спирометрија често се регистрира опструкција на дишните патишта која што може да биде перзистентна. Исто така ХОББ како системска болест се карактеризира со присуство на придружни болести, односно коморбидитети, какви што се кардиоваскуларните (артериска хипертензија, исхемична болест на срцето, аритмии, периферна васуларна болест и др.), метаболичките (метаболичен синдром и дијабетес мелитус тип 2), анксиозност и депресивност, остеопороза и др., што не е карактеристично за пациентите со БЕ. Имено, освен честата појава на хроничен риносинузит, а според некои автори и на анксиозност и депресивност, кај овие пациенти не е регистрирана повисока зачестеност на некоја друга придружна болест во споредба со нејзината зачестеност во општата популација.
БЕ И АСТМА
Појавата на БЕ кај пациенти со алергиска и неалергиска астма е потврдено во повеќе истражувања, а нејзината зачестеност кај овие пациенти може да достигне и до 40%.
Настанувањето на астмата се поврзува со активацијата на алергиската каскада со имунолошки или неимунолошки механизми и развој на хронична инфламација на дишните патишта. Доминантни клетки во инфламаторниот инфилтрат се еозинофилите, мастоцитите и CD4 T лимфоцитите, за разлика од инфламаторниот инфилтрат кај пациентите со ХОББ и БЕ каде што доминираат неутрофили, макрофаги и CD8 Т лимфоцити.
Астмата клинички се манифестира со епизоди на кашлица, диспнеа, свирење и стегање во градите, симптоми коишто може да с ејават и кај некои пациенти со БЕ, но не доминираат во клиничката слика.
Дијагнозата на астмата се темели врз докажување на нејзините два основни феномена, реверзибилната и варијабилна опструкција на дишните патишта и бронхијалната хиперреактивност (БХР), со функционалните испитувања, односно со бронходилататорниот тест (БДТ) и неспецифичниот бронхопровокативен тест (НБПТ) со меатхолин. Одреден степен на реверзибилност на бронхијалната опструкција, како и одреден степен на БХР може да се сретне и кај пациентите со БЕ, но тие се многу послабо изразени во споредба со пациентите со астма. Исто така, кај пациентите со алергиска астма се регистрираат позитивни in vivo и in vitro тестови на стандардните инхалаторни алергени кои што се обично негативни кај пациентите со БЕ.
◊◊◊◊ Во наредното стручно со проф. д-р Јордан Минов: Третман на бронхиектазиите
