Пишува: Проф. д-р Јордан Минов, специјалист пулмолог
Раководител на Одделот за физиологија на трудот при Институтот за медицина на трудот на Р.Македонија
Откако дијагнозата на бронхиектазиите ќе се потврди со HRCT, следна фаза во дијагностиката е откривање на примарната болест или состојба што довела до настанување на БЕ што има големо значење во поглед на нивниот третман и прогноза, односно специфичниот третман на примарната болест, доколку постои, може да доведе до подобрување на симптомите, намалување на зачестеноста на егзацербациите и да го забави намалувањето на белодробната функција.
Според резултатите на едно истражување за етиологијата на детските БЕ, примарната болест била откриена во 74% од испитуваните деца со БЕ, што довело до модификација на третманот кај половината од нив.
Според истражувањата, примарната болест или состојба што довела до настанување на БЕ кај возрасни, пак, може да се открие во околу 50% од случаите, а најчести причини кои што можат да бидат детектирани се: инфекции, системски автоимуни болести, имунодефицитни состојби, примарна цилијарна дискинезија, ААТД, ЦФ, ГЕР и др. За таа цел постои широк спектар од испитувања од кои според индикациите дел се применува во дијагностиката на примарната болест кај одделни пациенти со БЕ.
ИНФЕКЦИИ
Постинфективните, покрај идиопатските БЕ, се најчестиот вид БЕ кај возрасни. Тие настануваат како последица од респираторна инфекција во детството или адултниот период што може да се потврди со анамнестички податоци и медицинска документација. Најчести инфекции во детската возраст поврзани со настанувањето на БЕ се пертузисот и морбилите, а во адултниот период тешка бактерсика или вирусна пневмонија. Туберкулозата е значајна причина за настанување БЕ и кај децата и кај возрасните во земјите во развој, додека во развиените земји нејзината улога како примарна болест за појава на БЕ е многу помала.
СИСТЕМСКИ АВТОИМУНИ ЗАБОЛУВАЊА
БЕ може да настанат во рамките на повеќе системски автоимуни болести, но најчесто настануваат во рамките на РА (ревматоиден артрит) и УК (улцерозен колит).
РА обично се појавува една или две децении пред настанувањето на БЕ, па појавата на респираторни симптоми (хронична кашлица, кашлица со искашлување и др.) кај пациенти со РА е индикација за пулмолошка евалуација и HRCT. Од друга страна, иако ретко, РА може да се јави кај пациенти со манифестни БЕ, па при појавата на симптоми на артропатија кај овие пацинети потребни се детални серолошки, радиолошки и други испитувања.
УК им претходи на настанувањето на БЕ така што појавата на респираторни симптоми кај овие пациенти е индикација за пулмолошка евалуација и HRCT.
ИМУНОДЕФИЦИТНИ СОСТОЈБИ
Со БЕ се поврзани повеќе имунолошки абнормалности, при што за нивната зачестеност кај пациентите со оваа болест од досега изведените истражувања добиени со различни резултати. Кај еден дел од пациентите со БЕ регистрирани се абнормалности во хуморалниот имунитет во смисла на хипогамаглобулини. Специфичните дефицити на ИгГ и неговите поткласи можат да се детектираат со проверка на имунолошкиот одговор, односно продукцијата на специфични антитела, по примена на вакцина. Заместителната терапија во некои случаи има ефект во намалување на бројот на егзацербации, како и во забавено намалување на вредностите на функционалните белодробни параметри.
Кај некои пациенти си БЕ можат да се најдат абнормалности и во други сегменти на имуниот систем, на пример во неутрофилите, Т-лимфоцитите, комплементот и др.
ПЦД
ПЦД е ретко наследно заболување, се наследува по автозомно рецесивен пат, се карактеризира со неподвижни цилии на респираторниот епител, а клинички се манифестира со синузит и БЕ. Во околу половина од сите случаи синузитот и БЕ се придружени со Картагенеров синдром.
Дијагнозата на ПЦД се темели врз мерења на издишениот назален азотен оксид (намалено ниво на азотниот оксид) и наодот на електронски микроскоп од примероци на назалната слузница.
АБПА
Наодот на еозинофилија и високи вредности на вкупниот ИгЕ кај пациент со БЕ со голема веројатност укажуваат на АБПА, а дијагнозата се потврдува со наодот на специфични ИгЕ и ИгГ антитела усмерени кон Aspergillus fumigatus.
ААТД
Дијагнозата на ААТД се поставува врз база на наодот на ниски вредносту на ААт во серум. Одредувањето на ААт во серум е индицирано кај пациенти со БЕ и ХОББ со позитивна фамилијарна анамнеза за рана појава на булозен емфизем кај непушачи.
ЦФ
ЦФ е вродена болест на егзокрините жлезди со автозомно рецесивен тип на наследување и последниве две децении може да се дијагностицира и кај лица со трета или четврта деценија од животот. Изведувањето на пилокарпинскиот тест, односно одредување на нивото на хлориди во потта по апликација на пилокарпин, индицирани е кај сите пациенти со БЕ, придружен со синузит и инсуфициенција на егзокриниот панкреас.
ГЕР
Резултатите од истражувањата укажуваат дека ГЕР може да биде поврзан со БЕ, но се уште не е познати дали се работи за директна каузална поврзаност на двете болести.
Појавата или влошување на гастрични симптоми кај пациенти со БЕ се индикација за изведување на контрастно снимање на гастродуоденумот со бариумова каша и pH-метрија за потврдување на постоење на ГЕР.
◊◊◊◊ Во наредното стручно со проф. д-р Јордан Минов: Диференцијална дијагноза на бронхиектазии
