Пишува: проф. д-р Кирил Лозанче, специјалист по неврохирургија
Мозочен тумор се формира кога абнормални клетки се формираат во мозочното ткиво. Постојат два типа на тумори, малигни и бенигни. Малигните тумори можат да бидат по потекло од самиот мозок или секундарни кои се прошируваат од други делови на телото, како на пример од нервното ткиво, од кранијалните нерви, од обвивките на мозокот (менинги), цисти, екстензија на тумори од хипофиза, метастази.
Причините за настанување на мозочните карциноми се најчесто непознати. Како фактори за ризик се сметаат експозицијата на винил хлорид, јонизирачко зрачење, некои вируси, заболување како неурофиброматоза и други. Студиите околу експозицијата на мобилните телефони не покажале со сигурност дека тоа предизвикува тумор во мозокот. Дијагнозата кај овој вид карциноми најчесто се поставува со КТ (компјутеризирана томографија), МРИ (магнетна резонанца) и биопсија.
Клиничка слика
Симптомите кои ги даваат туморите зависат од тоа кој дел од мозокот е зафатен. Туморот на големиот мозок ги дава следните знаци: зголемен интракранијален притисок, локален дефицит од поедини делови на мозокот, на пример одземеност на рака или нога, главоболка, епилепсија, промени во менталниот статус како на пример депресија, сомноленција, апатија, конфузија и др. Понекогаш туморот може да даде и состојба на кома.
Туморот кој ја зафатил регијата на задната черепна јама ги дава следните симптоми: зголемување на интракранијалниот притисок ( главоболка, повраќање, едем на очниот нерв, пореметување на одот, вртоглавица, пореметено гледање).
Доколку туморот го зафатил само делот на малиот мозок како симптоми се јавуваат пореметен од или пореметување со движењата на раката. Во случаите кога е зафатено мозочното стебло може да се јават симптоми како зафаќање на други кранијални нерви или одземање на едната страна од телото.
Различни симптоми се појавуваат и доколку се зафатени поедини лобуси на мозокот. На пример туморот на челен лобус педизвикува бесчуствителност, деменција, пореметена личност, одземеност на половина од телото, пореметен говор. Зафатеноста на темпоралниот лобус предизвикува халуцинации на видот и мирисот и испади во меморијата или во видот. Туморот на париеталниот лобус предизвиикува испад во моториката со одземеност на половина од телото или испад во осетот на таа половина на мозокот. Зафатеноста на окципиталниот лобус, пак, како симптом го јавува испадот во видот.
Кај туморите на мозокот се појавува и главоболка, самостојно или при зголемен интракранијален притисок. Најчесто се влошува рано наутро, при кашлање, кивање и наведнување кон напред. Поврзана е со гадење и повраќање, а може да е поврзана и со епилепсија.
Видови тумори на мозокот
Од примарните мозочни тумори најчести се тн. астроцитоми. Според малигнитетот се градираат во 4 градуса. Првиот и вториот се бенинги, но третиот и четвртиот се малигни тумори. Од четвртиот тип најчести се т.н. глиобластоми. Друг чест тип на тумор се менингиомите, тумори на обвивката на мозокот и тие најчесто се бенигни. Кај децата најчест тип на тумори се во задната черепна јама, бенингни астроцитоми или малигни медулобластоми.
Третман на бенигните астроцитоми
Кај некои од бенингните астроцитоми може да се донесе одлука да се чека да пораснат и да се следат од неврохируг со помош на рентгенска контрола. Некои пациенти може да се зрачат или да примаат и хемотерапија. Операцијата е лимирана кај тумори кои се дифузно проширени и кај тумори во фунционално битни зони.
Третман на малигните астроцитоми
Операцијата и зрачењето се стандард во третманот на малигните астроцитоми, а во лекувањето може да се додаде и хемотерапија.
Во зависност од стадиумот на малигнитетот се движат и прогнозите за преживување на пациентите. Доколку болеста е во првиот стадиум, прогнозата за преживување е 10 години, а доколку е во најмалигниот, четврти стадиум, прогнозите за преживување се околу 12 месеци.
