Пишуваат: Проф. д-р Миле Петровски и спец. д-р Весна Наунова- Цветановска од Универзитетската клиника за детска хирургија
Што е препуциум?
Препуциум или во народски жаргон ,,кожичка” е кожата која што го покрива и заштитува глансот на пенисот. Се состои од два листа, од кои надворешниот лист е кожа како и онаа на останатиот дел од пенисот, додека внатрешниот лист која што е во директен допир со глансот е лигавица.
Каков е развојот на препуциумот и неговата поврзаност со фимоза?
Непознавањето на нормалниот раст и развој на препуциумот е основната причина за постоење на многу заблуди по однос на правилното негување на гениталиите кај машко необрежано дете. Како детски хирурзи сме секојдневно сведоци на несоодветни совети за нега, грешки во негата, како и огромен број на непотребно изведени циркумцизии (обрежувања). Важно е да се потенцира дека заблудите постојат во професионалната медицинска средина, кај лекарите, подеднакво како и кај општата популација. Поради тоа младите родители кои што имаат желба да постапуваат правилно, се под сериозна пресија и конфузија предизвикана од лаичките, фолклорни совети што ги добиваат од средината, во комбинација со несоодветните совети што ги добиваат при консултација со лекар.
Типично, кај новородени машки деца, препуциумот е долг со тесен врв и отвор. Внатрешниот, мукозен лист е целосно слепен за глансот на пенисот, описно кажано како што очите се слепени и затворени кај новородените мачиња. Ретракцијата на препуциумот (повлекување, народски – ,,отворање”) ВООПШТО НЕ Е МОЖНА кај новородените деца, а според студиите ретракција НЕ Е МОЖНА ниту кај 96% од бебињата на возраст до една година. Во периодот на раст од бебе-дете-момче-возрасен маж, се случуваат одредени промени. Врвот на препуциумот станува поширок и пократок, додека глансот и пенисот растат. Така со тек на време и ткивото што го држи слепен внатрешниот лист за глансот постепено исчезнува и настапува СПОНТАНО, природно одлепување на препуциумот од глансот. Овој процес се одвива со години, и времетраењето потребно за потполна ретракција е РАЗЛИЧНО за секое дете, а студиите покажуваат дека кај огромен процент од децата се одвива преку пубертетот па и после возраст од 18 години. Вистинска или прецизна возраст не постои. Препуциумот ќе се одлепи кога ќе му дојде времето.
Да сумираме, неможноста за ретракција или ,,отворање” на препуциумот е нормална развојна фаза, а не патолошка состојба. Оваа фаза, не треба да се забрзува. Секое повлекување наназад, дури и минимално, со цел да се исчисти глансот или поради било која друга причина се нарекува ФОРСИРАНА РЕТРАКЦИЈА и не смее да се прави. Овој природен механизам на заштита на глансот, не е и не треба да се нарекува и да се третира како фимоза. Сумарно, ќе го цитираме John Erickson ,,Најсериозниот проблем што повеќето здрави деца го имаат со препуциумот е тоа што другите мислат дека имаат проблем”. Препораката на нашите колеги американски уролози е дека единствениот кој што треба да прави ретракции на препуциумот е самото дете, што е навистина илустративен начин да се посочи децидно дека не треба да се прават манипулации и интервенции во периодот на раст.
Тогаш што е фимоза?
Фимоза по дефиниција значи неможност за целосна ретракција (повлекување) на препуциумот (кожичката) преку глансот за да истиот биде видлив, поради промена на структурата на кожата на врвот од препуциумот во форма на фиброзен прстен или лузна. Ваквата состојба уште се нарекува цикатрициелана (лузнеста фимоза). Зависно од возраста на пациентите, лузните на врвот од препуциумот настануваат од различни причини. Во детската возраст една од причините се повторувачки баланити (инфекции на глансот) и баланопостити (инфекции на глансот и препуциумот). Причината за настанување на инфекции во оваа регија, е несоодветна хигиена или манипулација со нечисти раце. Многу често на родителите им се кажува дека физиолошката неретрактилност на препуциумот е причина за овие инфекции. Дополнително им се советува да го ,,отвараат” глансот за хигиена, со што ваквите инфекции би се спречиле. Ваквите тврдења се неточни. Имено залепениот препуциум во периодот кога детето носи пелена е заштитна бариера и го штити осетливиот гланс и уретрата од иритирачкото дејство на урината во пелената и бактериите во фецесот. Она што е позагрижувачко е дека втората, во нашата средина почеста причина за настанување на лузни на препуциумот се форсираните ретракции кои што за жал се препорачуваат на родителите уште во родилиште и се практикуваат во ординациите каде што се следи растот и развојот на децата. Имено, форсираното дилатирање на препуциумот доведува до повторувачки микротрауми, расцепи, кои што зараснуваат со лузни. Фиброзното ткиво на лузната е нееластично и секоја наредна дилатација завршува со нови расцепи и нови лузни. Посебно недозволива е ретракција во услови кога веќе постои баланопостит. Понекогаш само една насилна ретракција изведена со или без инструмент во ординација е доволно за да настане цикатрициелна фимоза.
Цикатрициелната фимоза, настаната поради чести инфекции или поради форсирани, непотребни ретракции е единствена медицинска индикација за циркумцизија.
Што значи балонирање на препуциумот при микција (мочање)?
Често пати родителите забележуваат дека препуциумот балонира (се дува) додека детето уринира. Феноменот се јавува поради притисокот што се создава од млазот на урина. Се смета дека се јавува кога внатрешниот лист почнал да се сепарира од глансот или потполно се одлепил, додека надворешниот лист не е целосно ретрактилен. Студиите покажуват дека балонирањето НЕ пречи при мочањето, не е опасно и не е индикација за циркумцизија, иако често пати повторно се интерпретира поинаку во стручната средина. Балонирањето не треба да биде причина за грижа.
Под кожата на глансот на детето се гледа бело топче, грутче, дали е тоа причина за грижа?
Белите топчиња или грутчиња што се гледаат под препуциумот кога е неретрактилен се нарекуваат перли од смегма. Смегмата се состои од клетки кои што нормално се одлепуваат од глансот и се обновуваат со нови. Бидејќи глансот и препуциумот се залепени, се формираат топчиња кои што постепено се зголемуваат и формираат џебови меѓу глансот и препуциумот. На тој начин перлите смегма се фактички дел од природните механизми на одлепување. Уште една заблуда е дека тие се причина за инфекција, што е исто така неточно.
Како правилно да се негува необрежано машко дете?
Гениталната регија кај бебињата и малите деца треба да се мие како сите останати делови од телото, без никакви посебни манипулации. Кога децата растат и се доволно зрели сами да се капат, треба да им се советува нежно да ја повлекуваат наназад кожата (онолку колку што е можно, без форсирање), видливиот дел од глансот да се измие со сапун и убаво да се исплакне. Многу е важно да се истакне дека кај децата каде што препуциумот може целосно да се ретрахира, после секоја тоалета треба веднаш да се враќа во првобитна позиција покривајќи го глансот.
Подготви: Сања Наумовска/sanja@panacea.mk
