Инциденцата на туморот на мозок изнесува 4-6/100.000 жители, со поголема појавност кај жените. Некои видови тумори се типични за детската возраст, додека други се јавуваат само во возрасниот период.
Силните и чести главоболки се најчестиот почетен симптом кој укажува на тумор на мозокот.
Почести симптоми се вртоглавица, мачнина и повраќање кои насттануваат поради притисокот на туморот на околното мозочно ткиво. Исто така, како симптоми може да се јават потешкотии во говорот, пишувањето или сметањето, и може да дојде со промени во расположението на лицето. Можни симптоми на туморот на мозок се и нестабилност во одењето, епилептични напади, оштетување на видот, оштетување на слухост и слабост на екстремитетите.
Туморите на мозокот се делат на примарни и на секундарни. Примарните настануваат во самиот мозок од мозочното ткиво или структура во черепната шуплина. Секундарните тумори на мозокот се метастази од други тумори. Метастазите во мозокот најчесто потекнуваат од ракот на дојка и на бели дробови.
Постои и поделба на бенигни и малигни тумори на мозокот, но сите тумори во черепот се опасни поради притисокот на околното мозочно ткиво.
Најчесто дијагностициран бенигнен тумор на мозокот е менингеом, а најчест и најагресивен малигнен тумор е глиобластом.
Менингеомот е тумор на менингиите кој расте долго и бавно. Кога ќе порасне доволно голем, притиска на околното мозочно ткиво и предизвикува симптоми. Глиобластомот е тумор на мозочните клетки кој брзо расте и тешко е да се разграничи од околното мозочно ткиво, што го отежнува лекувањето по оперативен пат, за разлика од менингеомот кој има јасни граници, па оперативниот зафат е релатвно полесно да се направи.
Глиобластомите имаат многу лоша стапка на преживување, и покрај агресивното лекување кое се состои од максимална редукација на туморот и хемотерапија. Останатите тумори на мозокот, како менингеомот и неуриномот (настанува од нервното ткиво) имаат подобра прогноза.
Локализацијата на мозочниот тумор е еден од најголемите проблеми при лекувањето, затоа некои тумори е невозможно да се отстранат поради близината до виталните структури. Навремената дијагноза и терпија се клучни, оти тогаш лекувањето е поуспешно, бидејќи не е дојдено до метастазирање на клетките на туморот.
Оперативни зафати се прават кај речиси 50 проценти од болните со примарен тумор на мозокот. За жал, кај преостанатите пациенти во времето на дијагностицирање, туморот е толку зголемен или е од таков тип да не е можно да се оперира. Некогаш е можно само да се направи палијативен зафат.
Околу 50 до 60 проценти од болните живеат пет години по дијагностицирање на туморот на мозок. Секундарниот тумор на мозок, односно метастазата, е десет пати почест од примарниот.
Симптоми на тумор на мозокот
Симптомите на тумор на мозокот варираат во зависност од локацијата, големината и видот на туморот. Најчестите симптоми вклучуваат:
- Главоболки – често посилни наутро или кога лицето се буди.
- Губење на рамнотежа и проблеми со координација.
- Губење на меморија или промени во личноста и однесувањето.
- Проблеми со видот – заматен вид, двојно гледање или губење на периферниот вид.
- Мачнина и повраќање – особено ако се случуваат наутро.
- Напади (епилепсија) – туморот може да ги предизвика првите епилептични напади кај возрасно лице.
- Слабост или трнење во екстремитетите, најчесто на едната страна од телото.
- Губење на слух или проблеми со говорот**.
- Проблеми со концентрација и мислење.
Дијагноза
Дијагнозата на тумор на мозокот вклучува неколку чекори:
- Медицинска историја и физички преглед – лекарот ги разгледува симптомите и прави невролошки тест за да ја процени функцијата на мозокот.
- Снимање (скенери):
- Магнетна резонанца (MRI) – најчесто користен метод за детекција на мозочни тумори.
- Компјутеризирана томографија (CT скен) – често се користи за брза дијагноза.
- Биопсија – земање примерок од туморот за да се утврди дали е бениген или малиген.
- ПЕТ скенирање – може да се користи за проценка на метаболичката активност на туморот.
Статистики
- Инциденца: Секој вид на мозочен тумор е релативно редок, со инциденца од околу 5 до 10 на 100,000 лица годишно.
- Типови на тумори: Најчести видови на малигни тумори се глиобластоми и менингиоми.
- Возраст: Мозочните тумори можат да се појават во било која возраст, но повеќе се забележуваат кај повозрасните.
Лекување
Третманот за тумор на мозокот зависи од видот, големината, и локацијата на туморот, како и од здравствената состојба на пациентот. Често користени методи се:
- Операција – хируршко отстранување на туморот, ако е возможно.
- Радиотерапија – зрачење кое се користи за уништување на туморските клетки.
- Хемотерапија – лекови кои убиваат туморски клетки, обично се користи заедно со други третмани.
- Таргетирана терапија – користи лекови кои ги таргетираат специфични генски промени во туморот.
- Имунотерапија – третман кој го стимулира имунолошкиот систем да ги напаѓа туморските клетки.
- Палијативна нега – фокусирана на олеснување на симптомите и подобрување на квалитетот на животот.
Прогнозата зависи од многу фактори, вклучувајќи го типот на туморот и неговата агресивност.
Во Македонија, специфични податоци за бројот на заболени и излекувани од тумор на мозок во последните десет години не се јавно достапни во детална форма. Според глобалните трендови, туморите на мозок и централниот нервен систем се ретки, но сериозни заболувања, и Македонија следи слични статистички тенденции како и остатокот од регионот на Централна Европа. Стапките на инциденца во регионот се движат околу 6-7 нови случаи на 100.000 жители годишно, со висока смртност поради тешкотијата на третман и рана дијагноза.
Во 2020 година, според Светската здравствена организација, во Македонија бројот на нови случаи на сите типови рак изнесувал околу 8.000 годишно, но без детален преглед на случаи со тумор на мозок.
За глобални информации, стапките на преживување варираат во зависност од типот на туморот и стадиумот на откривање, со тоа што некои пациенти имаат подобри резултати со современите третмани како хирургија, радиотерапија и хемотерапија.
