Како се полнат постковид амбулантите, лекарите забележуваат дека постковид синдромот се почесто предизвикува нови компликации и бара понатамошно лекување. Болеста на секого влијае поинаку. Може да се случи да некој со благи симптоми на коронавирус има потешки компликации од оние кои имале потешка форма на КОВИД-19. Денес се снае дека постковид е нова состојба која се карактеризира со широк распон на долготрајни или нови здравствени проблеми што заболените од КОВИД-19 може да ги доживуваат со денови или со недели откако се заразиле со SARS-CoV-2 вирусот. Дури и оние заболени кои немале симптоми може да имаат постковид состојба.
Иако тие се нарекуваат со различни имиња (долготраен ковид, постковид, ковид на долги релации, пост-акутен КОВИД-19, долгорочни ефекти на болеста КОВИД-19 или хроничен ковид), лекарите прават разлика помеѓу долготраен (long covid) или продолжен ковид што го следат симптоми како што се замор, слаба толеранција на напор, болка во градите, болки во зглобовите, палпитации, отежнато дишење, одредени психијатриски нарушувања и нарушувања на концентрацијата и меморијата, генерално намален квалитет на живот подолго од четири недели. Ако таквите нарушувања траат подолго од 12 недели, тоа се нарекува постковидичен синдром.
Научниците се обидуваат да откријат повеќе за краткорочните и долгорочните ефекти на здравјето поврзани со КОВИД-19, кој ги добива и зошто, а досегашните истражувања покажуваат дека 10-15 проценти од сите пациенти со КОВИД-19 може да имаат подолготрајни симптоми. Болка во градите, отежнато дишење и сува кашлица се само дел од проблемите. Нарушувањето или целосното губење на чувството за мирис и/или вкус погаѓа 55-60 проценти, а еден преглед на студии открил и дека 47 проценти од заболените развиваат промени во вкусот или мирисот.
Истражување спроведено во Даблин покажало дека повеќе од половина од заболените имале постојан замор десет недели по закрепнувањето, што значајно влијае на квалитетот на живот и работната способност. Почнувајќи од јули 2021 година, долготрајниот КОВИД-19, на пример, се смета за попреченост (инвалидитет) во Америка.
Кога да се посомневате на долготраен ковид?
Лицата со долг ковид имаат низа нови или постојани симптоми кои може да траат со недели или со месеци откако се заразени и кои може да се влошат со физичка или ментална активност.
Вообичаените симптоми вклучуваат:
- Замор
- Потешкотии во размислувањето или концентрацијата (понекогаш се јавува мозочна магла)
- Отежнато дишење или задишување
- Главоболка
- Вртоглавица и зашеметеност
- Забрзан ритам на срцето
- Болка во градите
- Кашлица
- Болка во зглобовите или мускулите
- Депресија или анксиозност/вознемиреност
- Покачена температура
- Пролив
- Промени во мирисот и вкусот
- Проблеми со спиењето
- Осип
- Опаѓање на коса
- Промени во расположението
- Промени во менструалниот циклус
Мултиоргански ефекти
Некои луѓе кои имале потешка форма на болеста имаат повеќеоргански ефекти или автоимуни состојби во тек на подолго време. Мултиорганските ефекти можат да влијаат на многу, ако не и на сите, телесни системи, вклучувајќи ги функциите на срцето, белите дробови, бубрезите, кожата и мозокот. Автоимуните состојби се јавуваат кога нашиот имун систем по грешка ги напаѓа здравите клетки во телото предизвикувајќи воспаление (оток) или оштетување на ткивото во зафатените делови од телото. Така, некои се соочуваат со оштетување на белите дробови, срцето (вклучувајќи воспаление на срцевиот мускул), оштетување на бубрезите, невролошки оштетувања, оштетување на васкуларниот систем, што резултира со слаб проток на крв, долготрајни состојби поврзани со менталното здравке.
Кога се советува да се отиде во постковид амбуланта
Иако општо се смета дека должината на времето потребно за опоравување од КОВИД-19 зависи од личност до личност, а често е поврзано и со тежината на акутната фаза на болеста. Имено, колку се потешки и посериозни симптомите, толку повеќе време е потребно за враќање на т.н нормална рутина.
Но, ако симптомите не се намалат во неделите на закрепнување, доколку се присутни и по шест до осум недели од завршетокот на акутната фаза на болеста, ако се влошуваат или се новонастанати, секако потребно е да се направи лекарски преглед. Лекарот ќе процени кои интервенции се оптимални за поединецот и насочени токму на неговите симптоми и потреби, а стручниот тим со својот диференцијален пристап кон секој пациент ќе помогне да се намали ризикот од развој на хронична попреченост, намалена работна способност и полош квалитет на живот.
