Светската здравствена организација (СЗО) ваквата критична состојба ја дефинира како поттикнат КОВИД, продолжен или долг КОВИД ( long covid). Се работи за мултисистемска болест која може да трае од два до шест месеци, а кај некои пациенти и речиси една година.
Специјалистот за белодробни болести, прим. д-р Славица Плавшиќ од Србија вели дека и понатаму е непознато колкав е бројот на постковид пациенти секаде во светот.
“Не постои регистар на такви болни, како ни специјалзирани установи за нивно лекување, барем не во регионот. Случаевите се решаваат поединечно и како кој ќе се снајде. Секако, многу потешки последици остануваат кај оние пациенти кои имале потешки форми на болеста, кои се болнички лекувани, а особено кај оние кои биле на респиратор“, потенцира д-р Плавшиќ.
Меѓутоа, постковид синдром може да имаат и пациенти кои имале многу блага форма на болеста, а особено е загрижувачко тоа што може да се појави и кај деца, додава докторката.
“Не постои ниту еден систем на органи кој не може да биде зафатен со постковид симптоми. Некои се задржуваат долго, интензивни се и може значајно да го нарушат квалитетот на живот на пациентот. Не е познато зошто опоравувањето на некои лица се продолжува, а причините може да бидат и долготрајна и повторувачка изложеност на виремија (присутност на вирусот во крвта), како и слаб имунолошки одговор“, нагласува д-р Плавшиќ.
Најчесто се јавуваат општи симптоми, кои може да траат со месеци: малаксалост и хроничен замор кој се јавува и по најмал физички напор, таканаречен синдром ан хроничен замор. Тука се и покачена телесна температура, губење на сетилото за мирис и вкус, оштетување на слухот, опаѓање на косата, различни и променливи болни сензации (мигрирачки болки), различни кожни осипи и слично.
Најголеми проблеми се јавуваат во респираторниот, кардиоваскуларниот и централниот нервен систем. Некои од најзначајните симптоми и клинички знаци на постковид состојбата се следниве:
- Респираторен систем
Кашлица, брзо заморување, болка во градите, намален капацитет на белите дробови, белодробна фиброза.
- Кардиоваскуларен систем
Аритмии, палпитации и тахикардија, висок крвен притисок, перикарден излив, срцева слабост, миокардиопатија, миокардитис, коронарна болест.
- Невролошки и скелетно-мускулен систем
Упорни болки во мускулите, коските, зглобовите и ‘рбетот, главоболка, вртоглавица со можно губење на свеста и како најтешка компликација може да се јави и цереброваскуларен инцидент (мозочен удар) поради оштетување и последователна тромбоза на крвните садови.
Често доаѓа и до воспаление на ткивата околу ‘рбетот кое е многу болно и доведува до силни главоболки и вртоглавици.
- Ендокринолошки и метаболички нарушувања
Хипергликемија и потешка контрола на дијабетес, нарушувања во работата на тироидната жлезда, нарушена функција на црниот дроб, намалена функција на бубрезите, гастроинтестинални тегоби.
- Психолошки нарушувања
Краткорочно губење на помнењето – неможност да се запомнат неколку реченици, тешко пронаоѓање зборови, губење на концентрација, проблеми со учењето, анксиозност, депресија, проблеми со спиењето и страв, посттрауматски синдром, напади на паника.
Појавата на таканаречената “мозочна магла“ предизвикува посебна загриженост и страв кај постковид пациентите. Тоа е состојба која пациентите ја опишуваат како целосна конфузија и дезориентираност. Се претпоставува дека постои директна инвазија на вирусот на мозокот, воспаление и васкуларна повреда со секундарна хипоксија на мозочното ткиво поради намаленото снабдување со кислород.
СОВЕТИ И ПРЕПОРАКИ
- Да се прават редовни контроли (лабораторија, особено контрола на Д-димерите, снимка на белите дробови, ЕКГ и ехо на срцето).
- Да се земаат витамини кои го подобруваат имунолошкиот статус: Ц, Д, цинк, селен.
- Комплексот на витаминот Б во комбинација со магнезиум е корисен за оние кои имаат невролошки и психолошки проблеми и “мозочна магла“.
- Превентивно да се зема ацетилсалицилна киселина минумум еден месец.
- Да се земаат пробиотици.
- Лесни прошетки по 10-15 дена, а физичка активност се советува дури по неколку недели.
- Вежби за дишење – респираторна рехабилитација.
