Загадувањето на воздухот претставува сериозен проблем во Македонија и има значителни здравствени, еколошки и економски последици. Со оглед на географската позиција, климатските услови и човечките активности, многу градови во земјата се соочуваат со алармантно високи нивоа на загадување, особено во зимскиот период.
Статистика на загадувањето
Македонија е меѓу земјите во Европа со највисоки нивоа на загаденост на воздухот. ПМ2.5 честичките (ситни честички кои се најопасни за човечкото здравје) често надминуваат препорачаните вредности од Светската здравствена организација (СЗО). Според извештаите за квалитет на воздухот, некои градови како Скопје, Тетово, Битола и Куманово често имаат концентрации на ПМ2.5 и ПМ10 честички што се до 10 пати повисоки од препорачаните нивоа.
Здравствени последици
Загадувањето на воздухот има директни и индиректни ефекти врз здравјето на населението. Според истражувања, голем дел од населението страда од респираторни заболувања и кардиоваскуларни болести поврзани со загадениот воздух.
Главни болести предизвикани од загадувањето:
- Респираторни заболувања: астма, хроничен бронхитис и други хронични белодробни заболувања.
- Кардиоваскуларни заболувања: зголемен ризик од срцеви удари и мозочни удари.
- Карцином: долгорочна изложеност на загадувачи, особено ПМ2.5 честичките, се поврзува со зголемен ризик од рак на белите дробови.
- Скратен животен век: Пресметано е дека загадувањето во Македонија директно го скратува животниот век на населението. Според податоците на СЗО, околу 3.000 лица годишно умираат предвреме поради болести поврзани со загадувањето на воздухот.
Последици по иднината
Долгорочното изложување на загаден воздух има катастрофални последици за здравјето на сегашните и идните генерации. Покрај краткорочните ефекти, како чести инфекции и воспаленија на дишните патишта, долгорочните последици вклучуваат намалување на когнитивните способности кај децата и зголемен ризик од хронични болести.
Исто така, загадувањето негативно влијае на економијата на државата, бидејќи здравствените трошоци за третман на болести поврзани со загадувањето се големи, а продуктивноста на работната сила се намалува.
Идни решенија и мерки
Со цел да се намалат штетните ефекти од загадувањето, Македонија мора да спроведе долгорочни стратегии и мерки. Меѓу најважните чекори се:
- Пречистување на индустриските емисии: Индустриските постројки мора да воведат технологии за намалување на емисиите на штетни честички.
- Префрлување кон обновливи извори на енергија: Намалувањето на зависноста од фосилни горива, како што е јагленот, е клучно за намалување на загадувањето.
- Подобрување на урбаната инфраструктура: Подобрување на јавниот превоз и промовирање на велосипедизам и пешачење.
- Зелени површини: Зголемување на зелените површини во градовите помага во апсорбирање на загадувачите и подобрување на квалитетот на воздухот.
Заклучок
Загадувањето во Македонија е сериозен предизвик кој бара итни мерки. Со цел да се заштити здравјето на населението и да се осигура подобра иднина за следните генерации, потребни се координирани активности од страна на владата, индустријата и граѓаните.
